juni 2005
Heemschut
33
lamme arm, een soort zijschroef aan een lange
as, die met een takeltje naast het schip in het
water wordt gehangen. Een opvallend niet-
Gronings schip is de viskotter Albatros of
Zoutkamp 4, gebouwd in Drachten bij Van der
Werf, nu museumschip in Zoutkamp. Uit
Borkum komt het Duitse lichtschip Borkum
Riff dat van 1956 tot 1988 voor anker lag als
lichtbaken ten noordwesten van het eiland
Borkum. Nu doet het daar dienst als museum
schip. De Terra Nova, een luxe motor, het
verenigingsschip van de LVBHB, 50 m lang,
vrijwel geheel origineel, gebouwd op de
Leidse werf Boot, is ook een varend monu
ment, net als veel andere schepen die in
Groningen afmeren.
Wat verstaan we onder varend erfgoed en
varende monumenten? Varend erfgoed is niet
te vergelijken met onroerend erfgoed dat op
grond van de Monumentenwet van 1988 de
status van Rijksmonument kan krijgen. Een
schip kan alleen Rijksmonument worden als
het eerst vergaat en daarna wordt 'opgegraven'.
Varend erfgoed kan geen aanspraak maken op
wettelijke bescherming door het rijk. Wel is
het mogelijk schepen op de gemeentelijke of
provinciale monumentenlijst te plaatsen. Dit
gebeurde in Gouda, Haarlem en Elburg.
Hoe wordt een schip een varend monument?
Iedere eigenaar van een historisch schip kan het
Sinds 2002 heeft het visserijmuseum in
Zoutkamp de viskotter Albatros of Zoutkamp 4
in bruikleen. De kotter is in 1921 in Drachten
gebouwd bij Van der Werf. Tot 1946 voer het
als beurtschip in Friesland. Het scheepje werd
gekocht door schipper Brian uit Zoutkamp en
omgebouwd voor de garnalenvisserij. De kotter
is later gekocht door enkele liefhebbers en in
bruikleen gegeven aan het museum.
De coaster Anda. Foto Mar ja Goud.
laten inschrijven in de Schepenlijst Historische
Vaartuigen. De Federatie van Oud Nederlandse
Vaartuigen (FONV) regelt de registratie van
historische schepen in het Nationaal register
van Varende Monumenten (NRVM). Een schip
wordt geregistreerd als 'historisch casco' als het
tenminste 50 jaar oud is, onder Nederlandse
vlag vaart of een Nederlandse ligplaats heeft en
originele kenmerken bezit. Schepen die boven
dien het uiterlijk en de relatie met het vroegere
gebruik in voldoende mate behouden hebben,
kunnen na schouwing als 'varend monument'
worden ingeschreven. Het Prins Bernhard
Cultuurfonds stelt fondsen beschikbaar,
waaruit het FONV kan putten voor subsidies/
leningen aan eigenaren die hun schip willen
restaureren.
De werf Wolthuis
Behalve in de stad Groningen zijn er in het
kader van Groninger WelVaart ook activiteiten
langs de vaarroutes van en naar de stad. Tussen
25 juli en 7 augustus, varen de schepen langs
meer dan 10 havenplaatsen in Noord-Nederland
en Ostfriesland. Een spectaculair plan dat
waarschijnlijk doorgaat: op dinsdag 2 augustus
wordt bij Martenshoek de Hasselteraak de
'Dankbaarheid' uit het Winschoterdiep
gehesen, op een dieplader geplaatst en na een
rit langs het gedempte oude Winschoterdiep
(nu de hoofdweg) in Sappemeer uit de diep
lader getild en op de werf Wolthuis gezet. Zo
wordt nog eens de aandacht gevestigd op het
probleem dat deze historische werf geen
verbinding met bevaarbaar water heeft sinds
de demping van het oude Winschoterdiep. Er
zijn plannen een vaarverbinding tussen het
Winschoterdiep en de werf Wolthuis te
realiseren en er weer een werkende werf van te
maken (zie www.historischescheepswerf.nl.).
Tenslotte: wie in alle rust wil genieten van het
gezicht op varende historische schepen in de
Groningse diepen en havens, kan dit het beste
doen op of vlak voor 2 8 juli. Een deel van de
schepen zal dan al in de stad zijn, terwijl andere
schepen binnenvaren.
Meer informatie: www.groningerwelvaart.nl.
Tineke Vooijs is PR-medewerker van Heemschut
Groningen.
—rag
r~..
m
w,
