Symposium over restaureren rond 80ste verjaardag vanTemminck Groll
Hans Bollebakker
De 'Delftse School van Temminck Groll'. Zo kun je de groep
architecten, op wie de oud-hoogleraar een beslissende invloed
had gerust noemen. Temminck was de centrale figuur op een
symposium, gehouden ter gelegenheid van zijn 80ste verjaardag,
12 maart in Utrecht. De toekomstvisies van prominente
architecten rolden door de zaal. Begin van een antwoord van de
21ste eeuw op CIAM?
28
Heemschut
juni 2005
Wat wordt de positie van de monumentenzorg?
Hoe beïnvloedt die de restauratieopvatting en
mogelijkheden? Wat wordt de opgaaf voor
monumentenzorg en -onderwijs, gelet op de
bredere taakopvatting 'cultuurhistorisch erfgoed
bescherming'? Zes inleiders gaven hun visie.
Cor Bouwstra: Verschuivingen in de opgave
van het vak
De term restaureren wordt toenemend vervan
gen door interventie en geplaatst in het kader
'behoud en ontwikkeling van het cultuurhisto
risch erfgoed' - waaronder ook complete land
schappen en archeologie. De zorg verschuift
van rijk naar gemeente; de financiering van
cultuur naar financiën. Inhoud en benadering
verschuiven ook: meer beheer, minder restau
ratie. Als jonge monumenten worden toege
voegd neemt ook de opgave toe daarvoor een
zinvolle bestemming te vinden: herbestemming
die wéér leidt tot 'interventie'. Het bouwhisto
risch onderzoek verschaft ons de toetsingscrite
ria die voor een belangrijk deel bepalend zijn
voor de acceptatie van een restauratieplan.
Maar hoe verder met monumentenzorg en
onderwijs?
Rob Apell: Analyse en waardestelling
Rob Apell demonstreerde hoe twee rijksmonu
menten uit de zelfde periode (17de eeuw),
getoetst aan dezelfde criteria van bouwhistori
sche analyse en waardestelling, volstrekt anders
aangepakt zijn. De monumentale kwaliteit van
het Catshuis betreft voornamelijk de buiten
zijde en ook dat is nog kwestieus. Van de domi
nante stijl is hersteld wat nog aanwezig was. Het
interieur is geheel eigentijds. In Trompenburg
daarentegen zijn interieur en exterieur nog
compleet aanwezig en minutieus gerestaureerd.
Het verdwenen dakterras is gereconstrueerd.
Mels Crouwel: Toevoegingen, het verantwoord
contrast
Het bureau kiest bewust voor samenwerking
met restauratiespecialisten bij projecten waar
dit aan de orde is, zoals bij het Zeeuws archief
in Middelburg waarbij het aanpalende monu
mentale Van de Perrehuis is gerestaureerd.
[Zie: Heemschutjrg. 77 no. 2, april 2002
pp. 8-16]. De afzonderlijke, doch niet geschei
den, benadering van enerzijds restauratie en
anderzijds een in eigentijdse architectuur uit
gevoerde nieuwbouw resulteerde in architecto
nische en functionele versterking. Inpandige
toevoegingen zoals bij museum de Pont, een
voormalige textielfabriek in Tilburg, worden
uitgevoerd in identieke materiaalsoorten en
precisie van detaillering, als die welke is aan
getroffen.
Dirk de Vries: Ouderdomskenmerken niet
wegrestaureren
De bouwhistorie van een pand is richtingge
vend voor restauratie, maar mag daarbij niet
weggepoetst worden; ontstane kleine beschadi
gingen geven het patin der eeuwen. Het weg
restaureren van bouwsporen geeft wel een
gelikt beeld, maar mist authenticiteit, de histo
rische wording raakt dan uit het zicht en is
dodelijk voor herkenning en beleving.
Jo Coenen: Kennisconcentratie
Jo Coenen bepleit kennisconcentratie van
onderwijs, onderzoek en praktijk en benadert
het vakgebied restauratie als interventie. Hij
ziet als toekomst voor zich: een integratie te
bewerkstelligen tussen de diverse takken van
wetenschap die architectuur, stedenbouw en
restauratie met elkaar verbinden en zo te
komen tot één groot kenniscentrum.
Coen Temminck Groll: 'In principe is het toch
wèl zo dat steeds weer latere generaties blij zijn
met watmonumentenzorgers-in-bredere-zin
vaak na moeizame strijd in een eerder tijdvak
hebben weten te redden. De toekomst geeft hen
altijd gelijk!' Foto auteur.
Inleiders
Ir. Cor O. Bouwstra, Architectenbureau
Verlaan Bouwstra, Vianen
Ir. Rob Apell, Rijksgebouwendienst,
's-Gravenhage
Ir. Mels Crouwel Rijksbouwmeester,
Bureau Ben them Crouwel Architekten,
Amsterdam
Prof.dr. DirkJ. de Vries, Rijksdienst voor
de Monumentenzorg, bijzonder hoogle
raar bouwhistorie Rijksuniversiteit Leiden
Prof.ir. Jo Coenen, hoogleraar restauratie
Technische Universiteit Delft, Bureau Jo
Coenen en Co, Amsterdam/Maastricht.
Prof.dr.ir. Coen L. Temminck Groll,
emeritus hoogleraar architectuur en
restauratie TUD en e.t. bijzonder hoog
leraar architectuurgeschiedenis UvA.
'De toekomst geeft ons altijd gelijk'
