Krakers in monumentale panden
Ruud van Soest
Een monumentaal gebouw behouden: het gaat niet altijd zonder
slag of stoot. Naast architecten, monumentenbeschermers,
overheid en projectontwikkelaars, mengen ook krakers zich met
grote betrokkenheid in het debat. Wie zijn zij, wat beweegt ze en
welke nieuwe bestemming geven ze zo'n gekraakt monument?
Verkenningen in hergebruik deel 3.
20
Heemschut
juni 2005
Rond 1980 namen kunstenaars in het Oostelijk
Havengebied Amsterdam verlaten haven
gebouwen voor sociale en creatieve activiteiten
in gebruik. Na de stedenbouwkundige rellen in
de Nieuwmarktbuurt en de grote krakersrellen
rond het woningbeleid hadden de gemeentelijke
planologen in Amsterdam gebroken met de
klassieke stadsplanning en zijn strak vast
liggende uitbreidingsplannen - het AUP in de
westelijke tuinsteden en het Corbusiaanse
ontwerp van de Bijlmermeer. Ze stapten over
op een flexibelere, meer stapsgewijze en
procesmatige aanpak, geleid door een
projectmanager. Dat bood openingen voor
inspraak. De krakers en kunstenaars in de oude
havengebouwen en de bewoners van woon
schepen die hun ligplaats niet wilden verliezen,
hebben er volop gebruik van gemaakt. Mede
dankzij hen werd sloop van een groot aantal
markante gebouwen voorkomen. Ze kregen
een nieuwe, veelal culturele bestemming. Het
paste allemaal in een internationale trend,
Situatie in 1998, gezien vanaf de landzijde.
Van links naar rechts: EuropaAzië
(tegenwoordig Pakhuis AmsterdamAfrika en
De Zwyger. Straks is van hieruit alleen De
Zwyger nog zichtbaar. AfrikaAzië en Europa
(1883/1885) vormden het eerste complex
moderne pakhuizengeschikt voor groot
schalige, mechanische overslag, passend bij de
toegenomen laadcapaciteit van stoomschepen.
De oorspronkelijke bouwstijl, representatieve
utiliteitsbouw' uit de industriële revolutie, is
nu nog zichtbaar in Pakhuis Amsterdam.
Afrika brandde in 1913 helemaal af en werd
twee jaar later vervangen door het huidige
pakhuis - een van de eerste met een constructie
van gewapend beton. De wapening van de
compleet in beton uitgevoerde gevel lag echter
teveel aan het oppervlak en ging roesten. In de
jaren dertig werd daarom de betonstructuur
opgevuld met baksteen. Het onaanzienlijke
Europa is gesloopt. Foto's Visualtext.
'Oases in een zee van nieuwbouw'
