16
Heemschut
juni 2005
Opdrachtgever: Stichting Vrienden der
Geldersche Kasteelen
Architect: Walter Kramer Arch. BNA,
Amersfoort
Hoofdaannemer: De Bonth van Huiten,
Nieuwkuyk
Hoofduitvoerder: Jan Bouwens
Uitvoerder: Adrie van Mook
Bouwsom: 6,1 m
Dekking:
Subsidie rijk: 2,5 m (kanjerregeling)
VGK: - legaat Helbers-Molt Hfl. 1.273.500
- kapitalisering deel der huur
opbrengst
Derden: giffen en schenkingen door
fondsen en vele particulieren.
De werkvloer, saillante opmerkingen
De hoofduitvoerder, Jan Bouwens, kijkt pein
zend en verzucht: 'Helaas, zo een werk krijg je
maar eens in je leven.' Architect Walter
Kramer: 'Veel moest er in het werk opgelost
worden, sommige aansluitingen waren niet in
tekening te brengen, eenvoudig omdat we niet
wisten hoe het zat. Steeds weer kwamen we
problemen tegen waar we ons gezamenlijk over
bogen. Dat waren goede momenten. Mijn
grootste constructieve probleem ontstond toen
de kap van de keukentoren een verdieping lager
kwam te liggen en daardoor drie ongelijksoor
tige kappen van verschillende hoogte tezamen
kwamen: de keukentoren, de grote zaal en de
Vanuit het noorden gezien: vrnl: ronde toren,
traptoren, trapgevel eetzaalvleugel, klokken
torentje, dak grote zaal.
Interessante, maar soms niet te herleiden
details als een nisje met gotische driepas naast
een schietgat, op een niet verklaarde plaats
midden in het pand, onder een trap, zijn subtiel
in het zicht gelaten. Als we ergens de geboden
van prof. Coen Temminck Groll toegepast zien
dan is het hier: geen geschiedenis maken die er
niet is, en geen geschiedenis verdonkermanen.
(zie 'De Toekomst van het restaureren' op
blz. 32)
De woon- en de keukentoren
Voor een goed begrip verwijs ik naar de uitge
breide restauratiebeschrijving in Heemschut
van oktober 2003Hier beperk ik me tot enkele
opmerkingen en laat voor het overige de
afbeeldingen hun eigen taal spreken.
De woontorengedateerd op ca. 1300, heeft zijn
oorspronkelijk karakter behouden. De wanden
zijn niet gepleisterd, zodat alle bouwsporen in
het zicht bleven, in het bijzonder de boog van
het portaal uit de bouwperiode. De lampen
nissen worden geaccentueerd door de bak
stenen muren, opgemetseld in klooster
moppen. De vloer op de bel-etage is in
gebakken tegels (plavuizen) gelegd.
Uitvoerder Adrie van Mook: 'De restauratie
had niet later moeten gebeuren. De keuken
toren stond op instorten. Om enige stabiliteit
tijdens de werkzaamheden te verkrijgen en een
bescherming te hebben tegen instorting naar
binnen werd de toren aan de binnenzijde van
steigers voorzien met vier inch dikke vloerde
len, die onverhoopt neerstortende muurdelen
konden opvangen. De vraag was of de flinter
dunne betonnen noodvloer op een onderlig
gend gammel keldergewelf - de kelder mochten
we niet in vanwege de vleermuizen - het
gewicht van de steigers zou houden. Die eerste
nacht heb ik niet geslapen. Het speelde door
mijn hoofd: zal het er morgen nog staan? De
volgende ochtend stond het er nog.' Het los
staand muurwerk van de bovenste verdieping,
een toevoeging uit ca. 1920, werd afgebroken
omdat dit door zijn gewicht instabiliteit ver
oorzaakte.
eetzaalvleugel.' Alledrie de betrokkenen zijn
het er over eens: Nederhemert is hun kind
geworden.
Indrukwekkend
Grote waardering voor deze restauratie had de
nestor van het restauratieonderwijs prof. Coen
L. Temminck Groll: 'Indrukwekkend.' Zelf de
beginsituatie gekend hebbend, viel ik stil bij het
zien van de puurheid van het werk dat zichtbaar
met zoveel liefde, respect en vakmanschap is
uitgevoerd en waarvoor volgende generaties
dankbaar zullen zijn.
Hans Bollebakker
Verwijzingen
Heemschut, oktober 1998, jrg. 75 nr. 5, omslag en
pp. 25-33: (H75/5)
Heemschut, oktober 2001, jrg. 78 nr. 5, pp. 8-14:
(H78/5)
Heemschut, oktober 2003, jrg. 80 nr. 5, pp. 2, 10-14:
(H80/5)
Heemschut, april 2005, jrg. 82 nr. 2, pp. 10,11:
(H82/2)
Bierens de Haan, J.C., Kramer, Walter: Kasteel
Nederhemert een eeuwenlang bestaan. Zwolle, 2005.
iMttW
