6
Actief
Abshoven, Munstergeleen. Foto Ad Bokhorst.
kelijk een uithoeve van abdijen (St.-Vaast te
Atrecht en Valdieu ten noorden van Luik). Aan
deze uithoeve herinnert een carrégebouw met
vleugels uit 1715 -1717In 1901 vestigden zich
de zusters Dienaressen van het Hart van Jezus
in het complex, die onder meer kinderen opvin
gen uit probleemgezinnen in het zuidelijk deel
van Nederland. Zij lieten Johannes Kayser in
1908-1910 een nieuw klooster en kapel ontwer
pen. Het oude deel van Abshoven werd in de
jaren zestig op de lijst van rijksmonumenten
geplaatst, vooral vanwege het zogeheten abts
huis. Het nieuwe deel van het complex zou in
de MSP-procedure van de jaren negentig even
eens rijksmonument geworden zijn, ware het
niet dat de fatale brand van 1995 spelbreker
werd. Er ontstond een discussie tussen ener
zijds de staatssecretaris en anderzijds de
gemeente (Sittard, nadien Sittard-Geleen) en
de door Heemschut gesteunde vereniging
Heemkunde zonder Grenzen over de monu
mentale waarde van Nieuw-Abshoven.
Heemkunde zonder Grenzen vroeg op 3 juni
1997 bij de staatssecretaris voorbescherming
aan voor Nieuw-Abshoven. Na afwijzing van
dit verzoek tekende het bezwaar aan. De
bezwaarschriftencommissie stelde vervolgens
Heemkunde zonder Grenzen in het gelijk en
verzocht de staatssecretaris een nieuwe
uitspraak te doen. Ondanks een tweevoudig
positief advies van de Raad voor Cultuur volgde
nogmaals een afwijzing van de staatssecretaris.
Hoofdargument was, dat het complex te veel
authentieke architectonische waarde verloren
had. Tegen deze uitspraak ging Heemkunde
zonder Grenzen in beroep bij de arrondisse
mentsrechtbank in Maastricht. Hierbij ging het
niet alleen om de monumentale status van
Nieuw-Abshoven, maar ook om de door de
staatssecretaris gebruikte argumenten. Onder
meer werd gesteld dat Abshoven slechts van
lokaal belang was en dat cultuurhistorische
waarden niet relevant waren voor de monu
mentale status. Inmiddels is de uitslag van de op
26 maart gehouden zitting bekend. De rechter
heeft Heemkunde zonder Grenzen in het gelijk
gesteld en bepaald, dat de staatssecretaris tot
een heroverweging moet komen. Daarbij moet
een grotere waarde worden toegekend aan de
cultuurhistorische aspecten. Van belang voor
de monumentenzorg in Limburg is echter, dat
de rechter stelde dat de staatssecretaris bij het
bepalen van de rijksmonumentenstatus ten
onrechte uitging van een nationaal belang. In
feite moet het gaan om een 'algemeen belang'
en volgens de rechter kunnen ook lokale en
regionale waarden dit in zich dragen. Vooral
voor de in nationaal opzicht excentrisch
gelegen provincie met zo veel buitenlandse
grenzen is deze laatste uitspraak van zeer groot
belang. Wij hopen, dat het nobele initiatief van
de gemeente en de projectontwikkelaar om de
wezenlijke delen van het complex in hun oude
glorie te herstellen niet verder gefrustreerd
wordt door de landelijke overheid, die toch
eigenlijk het behoud van ons cultureel erfgoed
zou moeten nastreven.
Guus Janssen
AMSTERDAM
Kolossaal bouwplan
De Hogeschool Amsterdam wil rond het voor
malige Wibauthuis en het oude Belasting
kantoor, waar zij reeds een vestiging heeft, een
grote, nieuwe hogeschoolcampus ontwikkelen
met een grote variëteit aan voorzieningen.
De plannen zijn grootschalig en massief. Ook
gaan de geplande gebouwen flink de hoogte in
tot ruim vijftig meter. In de omliggende
buurten, die een fijnmazig patroon kennen, is
verzet ontstaan tegen de plannen, die inmiddels
flink gevorderd zijn. Al dit jaar komt het
stedenbouwkundig programma van eisen rond.
De buurt, die zich gebundeld heeft in
Actiegroep King Kong, vreest dat de omgeving
letterlijk in de schaduw van de grote nieuwe
bouwvolumes komt te liggen. Ook Heemschut
maakt zich bezorgd over de massaliteit van de
plannen, die het kleinschalige karakter van de
omliggende buurten, zoals de Swammerdam-
buurt, geweld aandoen. De commissie
Amsterdam meent ook, dat er te weinig is nage
dacht over een goede stedenbouwkundige
aansluiting van de nieuwbouw op deze buurtjes.
Heemschut ondersteunt dan ook van harte het
pleidooi vanuit de buurten voor een nieuw,
onafhankelijk stedenbouwkundig onderzoek
naar wat deze locatie aankan. Heemschut zal
samen met ondere andere het Cuypers
Genootschap een subsidieverzoek indienen
voor het nieuwe onderzoek.
Jaap Kamerling
NOORD-HOLLAND
Protest tegen sloop Tolhuisje Bloemendaal
Aan de gemeente Bloemendaal heeft
Heemschut Noord-Holland een protestbrief
gezonden over de geplande sloop van het
karakteristieke tolhuisje aan de Zandvoortse-
laan, dat trouwens rijksmonument is. Je kunt
er niet omheen hiertegen te ageren, al was het
alleen maar omdat eenieder die van Heemstede
naar Zandvoort rijdt er letterlijk omheen moet.
Er zijn dus mensen genoeg die ooit hebben
kunnen zien hoe prominent dit monumentje op
je weg komt en terecht onze en ieders aandacht
verdient om te behouden.
Sloopvergunning spoorweghuisje Amstelveen
ingetrokken
Heemschut Noord-Holland had al eerder
bezwaar gemaakt tegen plannen van de
gemeente Amstelveen het karakteristieke
spoorweghuisje te slopen. Inmiddels heeft tot
onze vreugde Amstelveen de sloopvergunning
ingetrokken.
Industriegebied bij Schagen?
De commissie Noord-Holland houdt de vinger
aan de pols bij plannen van Niedorp het open
gebied tussen deze gemeente en Schagen als
industriegebied in te richten. Het merkwaar
dige feit doet zich voor, dat Schagen dit open
grensgebied ook altijd open wilde houden en
geen plannen koesterde daar bedrijven neer te
zetten. Dat belooft dus weinig goeds nu het
Rijk dit soort ontwikkelingen juist zo veel
mogelijk aan de lagere overheden wil overlaten,
zo stelt de Nota Ruimte. Dan zal er dus aller
eerst meer gemeentelijke samenwerking
moeten komen voor de uitvoering van een
eenduidig ruimtelijk beleid. En als dan de pro
vincie in de persoon van de Commissaris van
de Koningin Harry Borghouts ook nog een
vreemde duit in het zakje doet door aan
Niedorp toe te zeggen dat dat gebied wat hem
betreft best industrieel mag worden, dan valt
weinig consistents te verwachten van onze
ruimtelijke toekomst.
Boerderij Noord-Akendam rijksmonument
Er lagen plannen bij de gemeente, de zeven-
tiende-eeuwse boerderij Noord-Akendam in de
voormalige gemeente Schoten (nu Haarlem) te
slopen. Onze technische adviseur heeft de
historiciteit, de culturele waarde en de bouw
kundige staat ervan beoordeeld en geconclu
deerd dat sloop niet aan de orde mag zijn. Het
oktober 2004
