Wie verdient de Heemschut
Erfgoedprijs 2005?
Honderd gemeenten deels welstandsvrij
Heemschut looft nieuwe prijs uit
Welke gemeente heeft zich in 2004 bijzonder verdienstelijk heemschut
gemaakt voor het cultureel erfgoed? Elk Heemschut-lid kan
gemeenten nomineren voor de Heemschut Erfgoedprijs via de
provinciale commissies, die een centrale rol spelen bij de
toekenning ervan.
oktober 2004
Heemschut
41
Het bestuur heeft de jaarlijkse Erfgoedprijs
ingesteld als opvolger van de persprijs, die
zestien jaar lang is uitgereikt voor de beste
publicatie over het beschermingswerk.
Heemschut kent de nieuwe prijs, een plaquette,
jaarlijks toe. Naast die hoogste eer kunnen
gemeenten ook een eervolle vermelding
krijgen. Welk thema de prijs heeft - en wie dus
tot de groep kanshebbers behoren - verschilt
per jaar. Zo komen in 2005 gemeenten voor die
plaquette in aanmerking. Met dit initiatief wil
Heemschut stimuleren dat zij een goed monu
mentenbeleid voeren.
Nominaties en toekenning
De leden van Heemschut en de provinciale
commissies krijgen een belangrijke rol bij de
toekenning van de prijs. Met deze publicatie
start de procedure. Provinciale commissies die
vinden dat er in hun provincie een of meer
gemeenten voor de prijs of een eervolle vermel
ding in aanmerking komen, dragen die voor
aan de jury. Leden van Heemschut kunnen hun
provinciale commissie via het betreffende
secretariaat wijzen op een gemeente waarvan zij
vinden dat die in aanmerking komt. De jury zal
begin volgend jaar de provinciale voorkeuren
en afwegingen naast elkaar leggen om tot een
eindoordeel te komen.
Illustratie Paul Sloven.
Lees verder in dit tijdschrift
In de volgende edities van Heemschut valt te
lezen wie zijn geselecteerd en voorgedragen én
waarom. Zo kunnen niet alleen de lezers maar
ook de gemeenten zelf volgen hoe het staat
met hun nominatie voor de Heemschut
Erfgoedprijs 2005. Op de algemene ledenver
gadering in mei volgend jaar in Zaltbommel
maakt Heemschut-voorzitter Harm Bruins Slot
de winnaar en de eervolle vermeldingen
bekend.
Bijna een kwart van de gemeenten heeft een
deel van het grondgebied welstandsvrij of
welstands-luw gemaakt. Twee gemeenten
zijn helemaal welstandsvrij. In welstandsvrije
gebieden mogen geen eisen meer gesteld
worden aan het uiterlijk van de gebouwen.
De welstandsvrije gebieden komen meer voor
in Zuid- en Oost-Nederland dan in het
Noorden en het Westen. Vaak gaat het om
industrieterreinen, woonwagencentra, recre
atieparken of gebieden waarvan de gemeente
raad het aanzien niet zo belangrijk vindt. Soms
gaat het om experimenten met architectuur of
krijgen burgers optimale vrijheid bij het bouwen
van hun eigen huis. Een enkele gemeente
hoopt met welstandsvrijheid geld te besparen.
Over het algemeen blijken de gemeentebestu
ren veel waarde te hechten aan het welstands
toezicht. Alle gemeenten hebben inmiddels
nieuwe afspraken gemaakt met hun welstands
commissies. De gemeenteraden hebben de
afgelopen weken in beleidsnota's de welstands-
advisering transparant en voorspelbaar
gemaakt. Dat is een geweldige prestatie.
In zo'n nota staat waar de welstandscommissie
op moet letten bij zijn advies over bouwplan
nen. De nota vormt in feite het contract tussen
de gemeente en de onafhankelijke welstands
commissie. Slechts twee gemeenten (Boekei,
Noord-Brabant en Jacobswoude, Zuid-
Holland) hebben besloten om helemaal geen
welstandseisen meer te stellen. Daar is de
welstandscommissie afgeschaft.
Vanaf vandaag krijgen burgers en architecten
bij de gemeente antwoord als ze vragen op
welke criteria hun bouwtekeningen straks
beoordeeld worden. Eén en ander is het gevolg
van de onlangs gewijzigde Woningwet. Daarin
is geregeld dat het welstandsadvies transparan
ter en democratischer moet worden.
Gemeenten die (nog) geen welstandsnota
hebben vastgesteld mogen voortaan geen dwin
gende eisen meer stellen aan onder meer de
kleur, de vorm, het materiaal, de maten, de
plaatsing en de gevelindeling van een bouwwerk.
Meer dan 450 gemeenten hebben de afgelopen
maanden een welstandsnota vastgesteld
In de nieuwe Woningwet is ook bepaald dat de
vergaderingen van de welstandscommissie
openbaar zijn, en dat in de commissie burger
leden (niet vakinhoudelijk deskundig) mogen
worden benoemd. Daar blijken veel gemeenten
belangstelling voor te hebben.
Verder moeten de commissies elk jaar aan de
gemeenteraad in een jaarverslag verantwoording
afleggen. Daarbij zal ook worden aangegeven
of de welstandsnota dient te worden aangepast.
(Bron Federatie Welstand)
