Kijk ook achter de voorgevel
MERCURIUS
Ph.M. Bosscher
Middeleeuwse huizen in Groningen
In de stad Groningen staan nog verschillende huizen die uit de
Middeleeuwen stammen. Wie ze in al hun respectabele ouderdom
wil kunnen appreciëren, zal naar binnen moeten.
22
Heemschut
juni 2004
i*s rnf^j
Wie zijn huis wil verbouwen kan daarvoor
allerlei redenen hebben. Eén daarvan is zeker
dat hij aansluiting wil zoeken bij de heersende
mode. In dat geval zal hij stellig bijzondere
aandacht besteden aan de voorgevel omdat
deze nu eenmaal bij uitstek zijn visitekaartje
is. Dit mechanisme heeft zonder twijfel al
eeuwenlang gewerkt. Een indrukwekkend
voorbeeld vinden wij aan de Vismarkt nummer
40, hoek Haddingestraat, in de stad Groningen.
Daar staat een alleen al door zijn afmetingen
opvallend huis met in de kuif van de klokgevel
de wapens van de geslachten Du Chesnay van
Bierum en Lewe van Aduard. In recente publi
caties over het gebouwde erfgoed 'in Stad'
wordt het behandeld onder de achttiende-
eeuwse huizen. Dat is begrijpelijk omdat de
familie Hadderinge het in 1723 ingrijpend liet
verbouwen, waardoor het onder andere de
oudst bekende klokgevel van Groningen
verkreeg en een thans in Groningen zeer zeld
zame stoep met zijbanken. Bovendien werd het
interieur ook naar de smaak van die tijd gewij
zigd (het Groninger Museum bewaart nog
enkele schilderijen die er toen tot decoratie
werden aangebracht).
Calmershuis
Uit het bovenstaande blijkt al dat het middel
eeuwse stadshuis van de familie Eladderinge
in 1723 onderging wat in het recente door
Waanders uitgegeven Provincie-monumenten-
boek een 'facelift' wordt genoemd. Toch is zijn
middeleeuwse oorsprong nog wel zichtbaar aan
de vergeleken met de buurhuizen uitzonder
lijke afmetingen, die typerend zijn voor een
patricisch 'steenhuis' in een middeleeuwse stad,
en de eveneens uitzonderlijk dikke buitenmu
ren. Een soortgelijke ontwikkeling beleefde het
Calmershuis (Oude Boteringestraat 24, hoek
Broerstraat) dat in de achttiende eeuw eveneens
een klokgevel kreeg en nog in 1913 voorzien
werd van twee grote vensters beneden in de
voorgevel waarboven vullingen met voor de
Groninger renaissance-architectuur zo karak
teristieke schelpmotieven. In tegenstelling tot
het zojuist genoemde huis aan de Vismarkt,
bewaart dit huis nog middeleeuwse details,
deels daterend van een verbouwing die naar
men aanneemt omstreeks 1543 heeft plaats
gevonden. Uit het zojuist genoemde monu-
mentenboek blijkt dat de stad nog andere
huizen telt die vooral inwendig middeleeuwse
details vertonen. Men vindt deze vooral aan de
voor het oorlogsgeweld van 1945 gespaarde
zuidwand van de Grote Markt, in de hoofdstra
ten die oorspronkelijk vandaar naar de stads
poorten voerden en in het oude havenkwartier,
met name aan het Hoge der Aa en de
Brugstraat. Waarschijnlijk zullen in de naaste
toekomst nog meer huizen met een middel
eeuwse kern worden ontdekt. In mei 2003 is
