Nieuwe uitgaven
Techniek
Anne-Marie ten Cate
AMSTERDAM
in Nederland™
40
Service
april 2004
Megawerk over techniek in
Nederland
De Koningin kreeg onlangs het
zevende en laatste deel aange
boden van de serie 'Techniek in
Nederland in de twintigste eeuw'.
Techniek en modernisering, balans
van de twintigste eeww maakt, zoals
de titel zegt, de balans op. De
redactie van de serie was in handen
van J.W. Schot, H.W. Lintsen,
A. Rip en A.A. Albert de la
Bruhèze.
In deze uitgebreide interdiscipli
naire studie, die na dertien jaar is
voltooid, staat de verwevenheid
tussen techniek, economie, cultuur
en politiek centraal. Feitelijk dekt
de titel van de serie de lading niet
(meer), want juist de sociale
context speelt een steeds belang
rijker rol. Zoals de auteurs stellen:
'Niet langer geldt: kunnen wij wat
wij willen, maar: willen wij wat wij
kunnen. De techniek schiep voor
ons nieuwe kansen en mogelijk
heden, maar verstoorde ook
maatschappelijke processen en
natuurlijke evenwichten.' In de
verschillende delen komen telkens
verschillende bedrijfstakken aan
bod, zoals techniek in ontwikke
ling, waterstaat, beroep en prak
tijk, landbouw en voeding, huis
houden en medische techniek,
delfstoffen, energie en chemie,
stad, bouw en industriële produc
tie, transport en communicatie.
Aan de serie werkten negen
universiteiten mee en een breed
scala bedrijven, overheids- en
onderzoeksinstellingen, branche
organisaties en ander maatschap
pelijke organisaties. De uitgaven
stonden onder auspiciën van de
Stichting Historie der Techniek.
Het laatste deel gaat in op de
ontwikkeling van lokale, regionale
en nationale communicatie-,
transport- en energienetwerken.
Hoe veranderden en beïnvloedden
deze netwerken onze omgeving?
Een nieuwe economische struc
tuur en de opkomst van de kennis
samenleving passeren de revue,
evenals de toename van ingenieurs
in het ambtenarenapparaat. De
politiek werd meer afhankelijk van
technisch geschoolde ambtenaren.
Door de intense samenhang te
laten zien tussen maatschappij en
techniek herschrijven de auteurs
de geschiedenis van Nederland in
de twintigste eeuw.
'Tin-20', zoals de serie in de volks
mond moet gaan heten, is een
mega-arbeid geweest. De geïnte
resseerde leek zal gericht moeten
zoeken; je verdrinkt gemakkelijk
in de grote hoeveelheid vaak
wetenschappelijke informatie.
Zutphen, Walburg Pers, 2003. 372p.
ISBN90 5130 070 2. €39,95.
Monumenten in Gelderland 3
Monumentengids Wisch
Monumenten van Wisch
Inmiddels is deel drie verschenen
in de reeks 'Monumenten in
Gelderland', een uitgave die als
voorbeeld kan dienen voor elke
gemeente die met trots haar
monumenten wil presenteren. De
Monumentengids Wisch is gemaakt
door Ingrid Jacobs, samen met
Het Gelders Genootschap en de
Monumentencommissie van de
gemeente Wisch. Die gemeente
bestaat uit de kernen Bontebrug,
Heelweg, Silvolde, Sinderen,
Terborg, Varsseveld en
Westendorp en was aanvankelijk
vooral een agrarische gemeen
schap. Tezamen tellen de kernen
16 rijksmonumenten en 63
gemeentelijke monumenten,
resultaat van het monumenten
beleid van de gemeente sinds
1989.
Het gidsje is een Gesamtkunstwerk;
vele liefhebbers werkten mee aan
de totstandkoming, fotoclubs
zorgden voor het beeldmateriaal
en oud-archivaris Dorrestijn
leverde een schat aan informatie.
De geschiedschrijving van Wisch
ontbreekt niet. De gemeente
dankt haar naam aan de Heeren
van Wisch, die in de twaalfde
eeuw voor het eerst genoemd
worden en zich vestigden nabij
Terborg aan de andere kant van de
IJssel. Het huidige kasteel Wisch
ligt meer dorpinwaarts, bij de
Nederlands Hervormde kerk.
Verder zijn er hoofdstukken
gewijd aan bouwstijlen, boerderij
typen en archeologie. De
gemeente kent twee belangrijke
archeologische (rijks)monumen-
ten, te weten de restanten van het
kasteel van Sinderen en die van
het oude kasteel Wisch op de
Slotheuvel.
Ook gaan de auteurs in op de
toevallige archeologische vond
sten die bij werkzaamheden
tevoorschijn kwamen. De gids
beschrijft in het kort de zeven
kernen, oorspronkelijk ontstaan
uit esdorpen, gevolgd door een
afbeelding en beschrijving van alle
monumenten.
Door de beschrijving van de
(bewoners)geschiedenis komt een
monument pas echt tot leven. Een
voorbeeldige reeks, die navolging
verdient.
Utrecht, Matrijs, 2003. 136p.
ISBN90 5345 212 5. €14,95.
Jaarboeken-Jaarverslagen-
Jaaruitgaven
Deel twee van de reeks 'Amsterdam
Monumenten Archeologie' is
nog rijker geïllustreerd dan deel
een. De bundel laat de veelzijdig
heid zien van het onderzoek dat
het bureau Monumenten
Archeologie verricht. De object-
gerichte bijdragen gaan onder
meer over de plannen voor de
verbouwing van de stadsschouw
burg, het verloop van de restaura
tie van het Makelaarskantoor om
de hoek bij ons Korenmetershuis,
over Amsterdamse begraafplaat
sen en kerkhoven, hetMarnixbad
in de Jordaan en het ontsmettings
gebouw aan de Oostelijke
Handelskade, waar emigranten
in quarantaine gingen en werden
ontsmet alvorens aan boord te
gaan van een van de schepen van
de Hollandse Lloyd. Ook is er
aandacht voor meer theoretische
vraagstukken zoals herbestem
ming en functiebehoud, bijvoor
beeld in verband met de aanpas
sing en verbouwing van theater
Carré. Uiterst informatief is de
uitleg over funderingsmethoden;
op staal, kleef en stuit. Droef stemt
de bijdrage over het stationspost
kantoor op het Oosterdok van
architect Elling, dat gesloopt
wordt en geen toonbeeld van
wederopbouw meer zal zijn; te
jong om beschermd te worden.
Stuk voor stuk interessante bij
dragen. Een uitgave van bureau
Monumenten Archeologie.
Amsterdam., Bas Lubberhuizen,
2003.144p. ISBN90 5937 031 7.
€17,50.
