6
Actief
tallig onderhoud dat in 1999 werd afgerond.
Nu ligt er dan weer een kapaanvraag voor niet
minder dan 340 exemplaren. Hiertegen heeft
de Stichting Milieuwerkgroep De Oude IJssel-
streek een beroepschrift ingediend met de
aanvraag voor een voorlopige voorziening.
Heemschut ondersteunt dit beroep. Uit een
onafhankelijk onderzoek van de Bomen-
stichting bleek verder dat de meeste bomen
nog meer dan 25 jaar meekunnen.
Ria Koning, PR-medewerkster Heemschut
Gelderland
OVERIJSSEL
Woningbouw bij boerderij De Oude Mars
Zwolle Tussen de woonbebouwing van
Zwolle-Zuid en het aanpalende bos ligt De
Oude Mars. De hoeve dateert van 1938 en staat
op de lijst van rijksmonumenten. De boerderij
hoorde bij het bosrijke landgoed Zandhove.
Jammer genoeg is het geheel geen particulier
bezit maar eigendom van de gemeente. Deze
wil nu het weiland in bouwkavels verdelen,
zodat er (topsegment-)huizen gebouwd kunnen
worden. Onlangs kwam een locatieonderzoek
gereed naar een aantal alternatieven, dat echter
duidelijk is toegeschreven naar De Oude Mars.
Vooruitlopend op de beslissing hierover heeft
de gemeente de pachter al uitgekocht. Naar een
nieuwe bestemming voor de boerderij wordt
gezocht. Heemschut deelt de mening van veel
Zwollenaren, onder wie politici, dat woning
bouw hier niet past. Bewoning nabij het bos
vermindert de rust, tast de natuurwaarde aan en
leidt zeker niet tot verrijking van de natuurkwa
liteiten van het landgoed. De gemeenteraad
beslist binnenkort of met de voorbereiding van de
Oude Mars als woonlocatie wordt doorgegaan.
Schepradgemaal Broeken en Maten toe
aan restauratiebeurt
Kampen Het rijksmonument gemaal Broeken
en Maten aan de Flevoweg bij Kampen verkeert
in gevaar. Het gemaal dat na ijveren van
Heemschut in 1992 op de monumentenlijst is
gezet, werd in datzelfde jaar buiten gebruik
gesteld. Het gemaal was niet meer nodig
doordat zijn taak werd overgenomen door het
verderop gelegen gemaal Roggebotsluis. Het
monument Broeken en Maten is in 1863 op een
terp gebouwd als stoomgemaal met een dubbel
scheprad. In 1929 verving een elektrische
sleepankermotor de stoommachine. Na de slui
ting in 1992 werd het transformatorhuis van
zijn inhoud ontdaan. Sinds die tijd is geen
onderhoud meer verricht. Voor een gemaal
geldt hetzelfde als voor een windmolen: het
mechaniek lijdt meer van een week stilstaan
dan van een jaar draaien.
In 1995 liet de gemeente Kampen onderzoeken
wat restauratie zou gaan kosten: 3 61.965Van
die restauratie is echter niets terechtgekomen.
Inmiddels heeft de oud-machinist de eveneens
op een terp gelegen dienstwoning gekocht, het
waterschap Groot Salland heeft het gemaal in
2000 verkocht aan de twee zonen van de machi
nist. Ze willen graag meewerken en bijdragen
aan de restauratie van het gemaal, het weer
draaibaar maken van de schepraden en de
openstelling voor het publiek. De eigenaars zijn
nu in overleg met de gemeente Kampen,
waarbij ook Heemschut is betrokken. De tijd
dringt overigens, want ook hier betekent rust
roest.
Heemschut steunt bevolking tegen
verkeerde nieuwbouw
Blokzijl De gemeente Steenwijkerland wil
binnen de stadswallen van Blokzijl (een stadje
dat bij Steenwijkerland hoort) dijkwoningen
bouwen aan de Groenestraat. De huizen
zouden moeten verrijzen op een deel van het
voormalige bedrijventerrein aan de Groene
straat. Daar staat een oude smederij, die moet
verdwijnen. De vereniging Plaatselijk Belang
Blokzijl (PBB) en een groot deel van de
Blokzijler bevolking wil iets heel anders. PBB
wil dat er aan de Groenestraat kleinschalige
woningbouw komt, met traditionele maten en
materialen. PBB begon meteen een actie om de
gemeentelijke plannen tegen te houden, maar
de club stuit op onbegrip en politieke afspraken
met de woningstichting en riep de hulp in van
Heemschut. De Provinciale Commissie
Overijssel wijdde er in haar laatste vergadering
veel woorden aan en steunt PBB in het streven
de dijkhuisplannen te torpederen.
Inmiddels schakelde het bestuur van PBB ook
de Utrechtse ontwerper Jan de Jonge in. Deze
maakte een schets waarin hij aangeeft hoe het
ook en aantrekkelijker kan. Het alternatieve
plan van De Jonge, dat voorziet in huizen in
Zuiderzee-stijl, is inmiddels gepresenteerd aan
de raadscommissie Bouwen, Wonen en Milieu.
Volgens De Jonge is het plan daar 'zeer goed
ontvangen'. De vele tegenstanders van het
gemeentelijke plan, waaronder dus ook
Heemschut, vinden dat je binnen de historische
grenzen van het oude Zuiderzeestadje geen
dijkwoningen neer moet zetten, omdat ze daar
gewoon niet passen. Voorzitter Herman Smit
van Heemschut Overijssel zegde De Jonge de
steun toe van Heemschut. Smit zegt de
gemeente Steenwijkerland te vragen om eerst
stedenbouwkundige uitgangspunten te formu
leren voor het zo kwetsbare binnengebied van
Blokzijl, en niet zomaar een ontwikkelaar zijn
gang te laten gaan.
NS breekt baanwachtershuisje af
Wijhe Soms zijn de slopers net iets vlugger dan
Heemschut. Zoals in Wijhe, waar tot voor kort
langs de spoorlijn Zwolle-Deventer een aardig
baanwachtershuisje stond. Het stond al jaren
leeg en enig onderhoud werd er niet aan
gepleegd. Het huisje had echter nog steeds de
bestemming woondoeleinden. Voor Heemschut
voldoende reden om acties tot behoud te
ondernemen. Het huisje was een uniek geval,
volgens kenners een 'cultuurhistorisch juweel
tje' en een 'stukje erfgoed', op z'n minst in
aanmerking komend voor een plaatsje op de
gemeentelijke monumentenlijst. Helaas, het uit
1868 stammende spoorweghuisje is in oktober
in opdracht van de Nederlandse Spoorwegen
(eigenaar) gesloopt. Dat nieuws viel verkeerd
bij de Heemschut Overijssel omdat de briefwis
seling tussen Heemschut en de gemeente Olst-
Wijhe over het al dan niet laten staan van het
huisje nog aan de gang was. Een merkwaardige
en teleurstellende gang van zaken!
Zeventiende-eeuws pand komt niet
op monumentenlijst
Deventer De gemeente Deventer zet het pand
Keizerstraat 7-9 (ooit bekend als het Wapen
van Utrecht, later genoemd Hotel Duym) niet
op de gemeentelijke monumentenlijst.
Heemschut Overijssel en de Stichting Oud
Deventer - die hadden gevraagd dat wel te
doen - kregen dus de kous op de kop. De
gemeente deed een bouwhistorisch onderzoek
naar het pand, iets wat Oud Deventer en
Heemschut een paar weken eerder ook al
hadden laten doen door bouwhistoricus
Wijnand Bloemink. Beide onderzoeken wezen
uit dat het oude pand (eigenlijk zijn het twee
huizen) interessante onderdelen bevat. Het
pand 7-9 is volgens Heemschut alleen al
vanwege zijn stedenbouwkundige verleden van
grote betekenis en waarde. In de Keizerstraat is
het waarschijnlijk het enige pand dat ouder is
dan de rest van de bebouwing, die uit de negen
tiende eeuw stamt. Veel onderdelen dateren
mogelijk uit de zeventiende eeuw, wellicht zelfs
van eerder. Op de kaart van Bleau uit 1649 is
tussen de Binnen-Brinkpoort en de Buiten-
Brinkpoort het huis al afgebeeld.
Het gebouw kent een rijke historie, de panden
Keizerstraat 7 en 9 waren de eerste die buiten
de middeleeuwse gracht werden gebouwd. Uit
de bouwhistorische onderzoeken bleek dat in
het gebouw nog wat oude restanten aanwezig
zijn, zoals de dubbele kap en de authentieke
keldergewelven. Het oorspronkelijke zeven-
tiende-eeuwse karakter is echter nauwelijks
meer afleesbaar aan het gebouw.
Archeologische resten van voor de stadsbrand
in 1334 zijn waarschijnlijk niet aanwezig. In de
loop van de jaren is er zo veel veranderd en
weggebroken dat het gebouw ook nog eens is
verzakt. Behoud kan, maar is erg duur. Als
troost voor Oud Deventer en Heemschut moge
gelden dat de gemeente het pand vóór de sloop
uitvoerig documenteert. De nieuwbouw mag
niet groter zijn dan de huidige bebouwing. De
ondernemer die het pand verleden jaar heeft
februari 2004
