Nieuwe uitgaven
Anne-Marie ten Cate
40
Heemschut
februari 2004
Onderdak in Zaltbommel
De bouwhistorische geschiedenis
van Zaltbommel wordt uitvoerig
beschreven in Onder de daken van
Zaltbommel; bouwen en wonen in de
historische binnenstad (1350-1650).
De auteur G. van Tussenbroek
was ettelijke jaren lid van de
gemeentelijke monumentencom
missie en kwam zo in aanraking
met de onbekende rijkdom van de
stad en vooral die achter de gevels.
Hij verrichtte verkennend onder
zoek, waarbij de nadruk valt op de
periode voor 1650. Dat heeft
verrassende gegevens opgeleverd
over de ontwikkeling van de stad.
De datum van 1650 is genomen
omdat na die datum de bouwacti
viteiten enorm zijn afgenomen.
De stad verloor haar garnizoenen
en positie als grensstad. De econo
mie ging met sprongen achteruit,
evenals het aantal inwoners. Pas na
17 5 0 is er sprake van enig karig
herstel, waardoor vele middel
eeuwse resten behouden zijn. Er
zijn hoofdstukken over de ontwik
keling, bloei en verval van de stad,
over de bewoners en het bouwbe
drijf. Voorts beschrijft Van
Tussenbroek de resultaten van de
bouwhistorische onderzoeken aan
de hand van onderdelen als balkla
gen, opkamers, haardplaatsen,
afwerking en dakbedekking
beschreven en niet per pand. Ook
verhaalt hij over monumentenzorg
vanaf het eerste uur, van Victor de
Stuers en P.J.H. Cuypers en later
vader en zoon Beckering Vinckers
tot op heden. Joost Beckering
Vinckers schreef in de
Heemschut-serie het deeltje
De historische schoonheid van
Zaltbommel, uitgegeven in 1944.
Dit boek toont opnieuw het
belang van bouwhistorisch onder
zoek aan. Zoals de auteur stelt:
'bouwhistorie kan bogen op een
wetenschappelijke methode
zodat subjectieve criteria als
"schoonheid" in de toekomst
kunnen worden vervangen door
hardere criteria als "zeldzaamheid",
"gaafheid" of wetenschappelijk
belang voor kennis van de groei en
ontwikkeling van de stad.' De
conclusie van Van Tussenbroeks
onderzoek is dat de historische
bouwsubstantie in de binnenstad
een rijke diversiteit toont met een
groot aantal restanten uit de late
Middeleeuwen, maar dat de
bescherming van deze waardevolle
elementen op grond van het
huidige kennisniveau, de monu
mentenlijsten en de wettelijke
mogelijkheden sterk te wensen
overlaat. Deze conclusie zal in
menig andere historische binnen
stad niet veel anders luiden. Het
veldwerk is nog lang niet voltooid,
in Zaltbommel is een eerste aanzet
gedaan, want ook daar is het
onderzoek nog niet af.
Utrecht, Matrijs, 2003, 224p.
ISBN90 53452213, €29,95.
Leidse winkelpanden
Het gidsje Langs Leidse winkelpan
den; een wandeling langs 31 histori
sche winkelpanden in Leiden werd
samengesteld door leden van de
Stichting Industrieel Erfgoed
Leiden (STIEL). De redactie was
in handen van Wibo Burgers. De
wandelroute voert door de histori
sche binnenstad, beschrijft de
panden in het kort en geeft een
afbeelding. Bijzondere aandacht is
er voor Jugendstil-panden, waar
Leiden rijk aan is. Een werkgroep
binnen de vakgroep kunstgeschie
denis heeft daar onderzoek naar
gedaan. Deze resultaten en vond
sten zijn in het boekje verwerkt.
Had vroeger iedere stad zijn eigen
karakteristieke winkels, tegen
woordig overheerst eenvormig
heid en is er nauwelijks verschil
tussen een winkelstraat in de ene
of de andere plaats. Speurwerk en
veel naar boven kijken levert nog
heel wat leuke details op. Met dit
boekje in de hand word je gewezen
op deze oorspronkelijke details
aan oude winkelpuien.
Een eerder boekje uitgegeven
door STIEL Het spoor van de indus
triële revolutie in een Hollandse stad;
een wandeling langs twintig monu
menten van bedrijf en techniek uit
1998 is onlangs herzien en heruit
gegeven. Met deze nieuwste
aanwinst geeft STIEL aan dat haar
werkterrein langzamerhand
verruimd is. In het voorwoord
wordt gezegd dat zelfs echte
Leidenaren die hun stad goed
kennen met deze gidsjes in de hand
nog voor verrassingen kunnen
komen te staan. In de plaatselijke
boekhandels zijn ze te koop.
Leiden, Primavera Pers, 2003, 80p.
ISBN90 5991001 2, €4,60.
Nakomertje
Net te laat voor het boek en boer
derij-overzicht in de laatste afleve
ring van Heemschut van vorig
jaar, maar zeker vermeldenswaard
is Historische boerderijen in Elburg.
De Historische Vereniging Arent
thoe Boecop, altijd actief en uitge
ver van vele publicaties, heeft zich
ook in het Jaar van de Boerderij
niet onbetuigd gelaten. Zij gaf
weer een kloek boek uit waarin
zo'n tachtig boerderijen in kernen
van de gemeente Elburg uitvoerig
worden beschreven en afgebeeld.
Willem van Norel verrichtte het
historisch onderzoek, een team
van auteurs werkte dat uit. Zij
beschrijven behalve de boerderijen
ook de erven en de daarop voorko
mende elementen als hooibergen,
istorische
boerderijen
in Elburg
bakhuizen en stookhokken. Het
boek bevat vele oude en recente
foto's, waarop niet alleen de boer
derijen zelf, maar ook het leven op
de boerderij in heden en verleden
is vastgelegd.
Secretariaat Vereniging Arent thoe
Boecop, Postbus 1118080AC
Elburg.
Elburg, 2003.168 p. ISSN 1383-
18IX, €24,50.
Vervolg op Pocket Monumenten
Voor iedereen die professioneel, als
eigenaar of als belanghebbende met
beschermde monumenten te maken
heeft, is er nu de eerste editie van
Jaaruitgave Monumenten; regelge
ving, financiering en beleid; editie
2004. Alle Eibers, partner PRC
Bouwcentrum, stelde dit naslag
werk samen. De uitgave is een
vervolg op de serie 'Pocket
Monumenten en Teksten
Monumenten'. Het boek bestaat uit
vijf delen, te weten: deel 1 wet en
regelgeving, financiering, restaura
tie, onderhoud en recent
(rijks)beleid. Deel 2 gaat in op
wettelijke en beleidskaders die in
2004 zullen gelden ten aanzien van
de archeologie. Deel 3 behandelt de
meest relevante wetteksten en
beleidsregels en deel 4 bevat een
serie formulieren, die de gang naar
vergunningen en subsidies verdui
delijken. Deel 5 ten slotte bevat
adressen en websites van organisa
ties en instellingen. Het is de
bedoeling dat deze uitgave jaarlijks
geactualiseerd wordt.
Den Haag, Sdu uitgevers, 2003. 311
p. ISBN9012100118, €31,50 en
bij abonnement €32,50.
