februari 2004
Heemschut
39
De zijmuren en inwendige constructie van
binten zijn zeker vijfhonderd jaar oud:
het achterhuis van de woning van Theo Eising
en Ina Vlootman dateert waarschijnlijk van
rond 1480. Het voorhuis is gezien de minder
zware balken iets jonger. Foto's Henk Snaterse.
ment. Het bleek zoals gehoopt een huis vol
verrassingen. Overal zaten voorzetwandjes van
hard- en zachtboard die er de laatste vijftig jaar
waren aangebracht, van waarachter originele
details te voorschijn kwamen. 'Het was net
sinterklaas, allemaal cadeautjes', zegt Ina
enthousiast. 'Maar wel bewerkelijke cadeautje',
vult Theo aan.
Het huis blijkt uit vele historische lagen te
bestaan. De zijmuren en inwendige constructie
van binten zijn zeker vijfhonderd jaar oud.
Het achterhuis dateert waarschijnlijk van rond
1480, het voorhuis is gezien de minder zware
balken iets jonger. Tussen het achter- en het
voorhuis zit een niveauverschil van anderhalve
meter. Kleine trapjes verbinden de ene met de
andere verdieping. Inmiddels is de begane
grond en een groot gedeelte van de eerste
verdieping van het achterhuis gerestaureerd.
'Per ruimte pellen we laag voor laag af tot aan
het casco, om gebreken op te snorren. Dan
maken we een keuze welke laag we willen
behouden. Als iets is verdwenen, brengen we
het niet historiserend terug, maar gebruiken we
materialen met een uitstraling van deze tijd.
Wat we herstellen, moet met relatief kleine
ingrepen in oude staat terug kunnen worden
gebracht. Alles wat we doen is reversibel.'
Eigentijds zink
De begane grond illustreert deze werkwijze.
Ondanks de veelheid aan verschillende histori
sche lagen en materialen, is het geheel toch
samengesmeed tot een geslaagde eenheid die
modern aandoet. In het voorhuis ligt de twee
honderd jaar oude vloer met planken van dertig
centimeter breed. De muren laten bakstenen
zien, met gerepareerde scheuren die de ouder
dom verraden. In het middengedeelte is ooit de
tussenmuur weggebroken, waardoor muur en
vloer onherstelbaar waren beschadigd. Daarom
is hier de muur gestuukt, wat meteen de gele
genheid bood leidingen en elektra weg te
werken. Op de vloer ligt, heel eigentijds, zink.
'We wilden geen niveauverschil in de vloer, dus
moest het dun materiaal zijn. We bestelden
zestien vierkante meter, waarop de loodgieter
vroeg wat we wel niet allemaal op het dak
gingen doen.' De cementen vloer die in het
achterhuis lag, is gerepareerd. Onder het
verlaagd plafond in het voorhuis kwamen
prachtige middeleeuwse balken tevoorschijn.
Hierop kwamen onder de verflaag oude schil
deringen tevoorschijn, die Theo voor een
gedeelte heeft blootgelegd.
Ook op de eerste verdieping wachtte een
verrassing. Achter de hardboard muren en
verlaagde plafonds in het achterhuis bevonden
zich de originele kastenwand en het houten
plafond van de keuken. Die zijn weer in ere
hersteld. De ruwe buitenkant van de kastdeu
ren verraadt nog het vroegere gebruik om
wanden en kasten te bespannen met jute en
behang. De binnenkant van de kastdeuren die
niet bespannen werden, zijn van oudsher voor
zien van panelen. Om het originele houten
plafond in tact te laten, zocht Ina net zolang tot
zij een afzuiginstallatie vond die wegzakt in het
aanrecht in plaats van het plafond te ontsieren.
De afvoer kon mooi via een al aanwezig gat in
de muur lopen waar oorspronkelijk de afvoer
van een kachel op was aangesloten.
In de loop der jaren kwamen allerlei mensen
met verhalen over en documenten van het huis.
Een enthousiast archiefbezoekster had een lijst
met alle bewoners vanaf 1520, van burgemees
ters en olieslagers tot predikanten. Een oude
man vertelde dat hij in 1944 ontsnapt was aan
een razzia door zich in dit huis enige tijd schuil
te houden. Planken in het huis blijken nog
beschilderd met okerkleurige verf uit de
Tweede Wereldoorlog van de Schoonhovense
verffabriek Casco speciaal gemaakt in woestijn-
kleur voor het Afrikacorps van Rommel. De
kwaliteit ervan was zo slecht dat er later dertig
ton gebruikt zou zijn voor het dempen van een
van de stadsgrachten.
Een groot gedeelte van het huis moet nu nog
gerenoveerd worden. Ina en Theo verwachten
nog allerlei verrassingen aan te treffen. Maar
het zal nog heel wat jaartjes duren, voordat het
af is. En daarna, komt er dan nog zo'n project?
'Toen we dit huis kochten wisten we dat dit het
laatste huis was dat we zelf zouden restaureren.
We hebben het natuurlijk al eens gedaan bij de
Koestraat, dus hierna is het mooi geweest.
Maar, we laten in ieder geval een goed geres
taureerd monument achter.'
Drs. T.L. van der Putten is lid van Heemschut
Zuid-Holland.
