Pieter van Vollenhoven op de bres
voor de monumentenzorg
Jan Derk Gerritsen
Als voorzitter van Het Nationaal Groenfonds uitte mr. Pieter van
Vollenhoven zijn zorgen over de bezuinigingen op grondaankopen
voor natuur door het kabinet Balkenende. Als voorzitter van het
Nationaal Restauratiefonds toonde hij zich al minstens even bevreesd
voor aantasting van het cultureel erfgoed. In dezelfde adem legde
hij bezorgdheid aan de dag over het monumentenbeleid van de
opeenvolgende kabinetten. Reden genoeg voor een interview.
februari 2004
Heemschut
11
'We moeten samen eens praten over de
toekomst: Heemschut bewijst een waakhond
functie te hebben op veel gebieden waar wij
ons ook op bewegen, of het nu het Restauratie
fonds, het Croenbeheer of zelfs de verkeers
veiligheid is.Quote Pieter van Vollenhoven.
Foto Stichting Nationaal Restauratiefonds.
In een voorgesprek had Pieter Baars, Hoofd
Communicatie van het Restauratiefonds die bij
het interview aanwezig was, er al op gewezen
hoe mr. Pieter van Vollenhoven zich vastbijt in
zijn onderwerp en zich strijdbaar inzet voor de
doelstelling van het Nationaal Restauratie
fonds, waarvan hij voorzitter is. Zelf ziet Van
Vollenhoven dat bescheidener. We begonnen
het interview in de verwachting dat hij zijn
woorden als gezagsdrager op een goudschaaltje
zou wegen, zoals we dat gewend zijn van menig
politicus of bestuurder. Echter niet in dit geval,
waar van een interview van begin af aan geen
sprake was. Het werd een gesprek tussen
mensen die begaan zijn met de wijze waarop we
in dit land omgaan met ons cultureel erfgoed.
'In de wereld van de monumenten werden
toezeggingen niet waargemaakt en bleven
subsidies uit, met als gevolg dat rijksmonumen
ten verloederden', zei Van Vollenhoven
onlangs al in Trouw. 'De gemeenteraad vroeg
dan: wat doen we aan die verloedering? Men
gaat dan uiteindelijk naar de projectontwikke
laar. Die zegt: dat lossen wij wel voor jullie op.
Maar dan wel met de bulldozer!' In hetzelfde
interview legt Van Vollenhoven de parallel
naar de natuur en uit hij zijn grote zorg dat de
Ecologische Hoofdstructuur (EHS), die nu
eindelijk voor 92 procent is vastgesteld, in feite
niet tot stand komt door het uitblijven van
subsidies en aanslagen vanuit de ruimtelijke
ordening. Als er geen geld is, zegt hij, komt er
ondanks alle goede voornemens toch een
andere bestemming dan natuur. Wetten die dat
beschermen zijn onvoldoende krachtig. Dat zie
je ook bij de monumenten: op een gegeven
moment wordt de druk op de grond zo groot
dat er sloopvergunningen afgegeven worden,
waardoor er toch nieuw wordt gebouwd. Van
Vollenhoven geeft aan dat hem ook in gesprek
ken met vertegenwoordigers van de provincies
is verzekerd dat goedbedoelde toezeggingen
niet kunnen worden waargemaakt, omdat
bijvoorbeeld de Betuwelijn of extra bebouwin
gen toch doorgang moeten vinden. 'Ook in hun
ogen is de EHS dan niet te redden', aldus Van
Vollenhoven
Op de barricaden
Na een uiteenzetting van onze kant over de
taakopvattingen en doelstellingen van
Heemschut, brandt Van Vollenhoven los: 'We
moeten samen eens praten over de toekomst.
Die ziet er met al die verkokering niet gunstig
uit. Met elkaar zullen we de problemen moeten
aanpakken. Heemschut bewijst een waakhond
functie te hebben op veel gebieden waar wij ons
ook op bewegen, of het nu het Restauratiefonds,
het Groenfonds of zelfs de verkeersveiligheid
is. Neem dat laatste: is het aantal slachtoffers in
het verkeer niet reden genoeg er meer aan te
doen? Spreken de cijfers al geen duidelijke taal
genoeg? Bij de monumenten is het toch niet
anders? Ik beloof u: we zullen er samen met
andere organisaties tegenaan moeten gaan. Er
zijn "waakhonden" voldoende die zich zorgen
maken over de verloedering van ons erfgoed.
Of het nu mijn fondsen zijn, organisaties als de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg, uw
vereniging of talloze particuliere organisaties.
Toch zien we bij veel bedreigingen te laat de
consequenties. Het is op veel plaatsen vijf voor
twaalf!'
Knelpunten
In dit verband maken we Van Vollenhoven attent
op een manifest dat de Bond van Nederlandse
Architecten onlangs uitgaf. Enkele citaten
daaruit: 'Vitale architectuur geeft duurzaam
bouwen een nieuw elan. Maak van duurzaam
