augustus 2003
Heemschut
29
ingang van het herenhuis te bereiken. Nu
scheidt nog slechts één gracht het herenhuis
van de toegangsweg. Ook hieruit blijkt dat
weerbaarheid geen 'thema' meer is.
Wanneer Michel Laurent in 1813 sterft, is zijn
erfgenaam de één jaar oude Oscar de Marchant
d'Ansembourg. Een na het overlijden opge
maakte boedelbeschrijving, leert dat veel
vertrekken met een kleur worden aangeduid.
Een opvallend vertrek is zeker de chambre
jaune, aux singes' met '24 tableaux de singes' op de
tweede etage.
Wanneer Oscar in 1837 trouwt, neemt hij zijn
intrek in Neubourg. De jaren hiervoor was het
kasteel waarschijnlijk verhuurd. In 1835 vraagt
Oscar de Waalse aannemer-architect J. Radelet,
ayant quelques constructions ir réparations afaire
a Neubourgom naar Gulpen te komen. Ook
contracteert hij voornamelijk Luikse ambachts
lieden en leveranciers. Tuinarchitect Weyhe
uit Düsseldorf verzorgt een nieuwe parkaanleg.
Uit de correspondentie van Oscar valt op te
maken dat hij nog serieus heeft overwogen om
vanuit de zuidvleugel een brug tot het park te
maken. Deze brug staat ook geprojecteerd op
het plan van Weyhe, en verder nog op andere
tuinontwerpen. Hoewel de beoogde brug nooit
lijkt te hebben bestaan, is het goed mogelijk dat
alleen al het voornemen hiertoe consequenties
heeft gehad voor het deel van de plattegrond
van Neubourg dat in het verlengde ervan ligt.
Dit vermoeden wordt gesterkt door het jaartal
1836 dat in de daklijst van de westelijke gevel
van de binnencour staat gegrift.
Halverwege de jaren vijftig laat Oscar
Neubourg ingrijpend verbouwen. De
hernieuwde bouw van de oostvleugel herstelt
het gesloten karakter van het kasteel. Hierin
komen de Gouden Zaal en een passage tussen
de zaal en het hoekvertrek. Oscar laat ook
enkele ingangen en vensters van de voormalige
binnencour hergebruiken in de nieuwe oost
vleugel. De overgebleven binnenplaats krijgt
een glazen overkapping, waardoor een extra
binnenruimte ontstaat, die dient als eetkamer.
De uit Brussel afkomstige architect Victor
Evrard ontwerpt deze zaal. Ook andere
vertrekken worden opnieuw ingericht. Dankzij
kleurenonderzoek van de Stichting Restauratie
Atelier I Jmburg is achterhaald dat de zoge
naamde 'salon écaille' de hoekkamer tussen de
Gouden Zaal en de vestibule betreft. In de
jaren 1926 en '27 wordt het interieur opnieuw
ingrijpend gewijzigd. Net als zijn grootvader
oriënteert eigenaar Rudolph Marchant et
d'Ansembourg zich hiervoor in Luik en
Brussel.
Hotel-restaurant
Reeds voor de Tweede Wereldoorlog kan de
familie het onderhoud nauwelijks meer betalen.
Zij trekt zich terug in de bijgebouwen en
gebruikt bij gelegenheid nog enkele vertrekken
van het kasteel zelf. In de jaren veertig verschaft
Neubourg onderdak aan kostschoolleerlingen
en Amerikaanse militairen. Tussen 1952 en
1988 is er een hotel-restaurant ondergebracht.
Nadien heeft het leeggestaan. Geen wonder dat
Neubourg hard aan herstel toe is. Dankzij de
miljoenen uit de ministeriële Kanjerpot en een
schenking van de Postcodeloterij kan de nieuwe
eigenaar, de Vereniging Natuurmonumenten,
Neubourg weer het aanzien verlenen dat het
verdient. De restauratie van het kasteel wordt
uitgevoerd onder leiding van de nieuwe gebrui
ker, Vereniging Hendrick de Keyser.
Wat de stoffering van het interieur betreft, valt
er aan Neubourg overigens weinig 'ouds' te
ontdekken: het meeste is negentiende- en twin-
tigste-eeuws. Mag de negentiende eeuw inmid
dels op enige sympathie rekenen, de twintigste
wordt nog vaak stiefmoederlijk behandeld. En
dat is niet terecht. Ook Neubourg beschikt
over ruimten die bijzonder zijn zelfs als ze niet
mooi worden gevonden - of moeten we zeggen
nóg niet worden gevonden? Zo heeft de
Groene Zaal een imitatiegoudleren behang op
karton en kent de binnencour wanden met een
zeldzame reliëfafwerking in stuc die als onder
grond diende voor een imitatiebronzen afwer
king. Deze wandbekledingen verdienen
respect!
Kasteel Neubourg voor de herbouw van de
oostvleugel. Tekening van Philippe van Gulpen
uit 1846 (pagina 26 boven, van GAM, Collectie
V.d. Noordaa).
De grote hoektoren op het zuidwesten (pagina
26 onder). Foto: SjefFrijns.
Onbekend tuinontwerp waarop nog de plek van
het oude casteel' te herkennen is (pagina 28,
uit archief Kasteel Neubourg). Foto: Sjef Frijns.
Flet kelderplan en de begane grond van Kasteel
Neubourg, Marres en Van Agt (deze pagina, uit
1962).
Dit artikel is een bewerking van een in opdracht van
de Provinciale Commissie Limburg geschreven
artikel.
