w
m\
II
®i
Koaitklijke FaMek tor Maartegels eia
i
IWtSÏ, lABLÏf ilf^
X
loniiklijke Fabriek van, M'imrtegels ete.^
december 2002
Heemschut
7
Havenstraat 2 te Erica.
in drie of vier lagen te bouwen. Het bestem
mingsplan uit 1995 gaf daar alle ruimte voor.
Actie Heemschut
Op dit moment pas kwam Heemschut in actie.
Achteraf kunnen we stellen dat in 1995 al op
het bestemmingsplan gereageerd had moeten
worden. Dat toont weer eens aan hoe belang
rijk het is om bestuurlijke ontwikkelingen goed
in de gaten te houden. Eigenlijk liepen we met
onze actie achter de feiten aan. We hadden
juridisch gezien geen been om op te staan in
ons protest tegen de voorgenomen sloop.
Desondanks zijn we begonnen, allereerst met
het opstellen van een bouwhistorische en
cultuurhistorische verkenning van de woning
en de stedenbouwkundige context. Dat rapport
hebben we aan de gemeente Emmen en de
woningstichting aangeboden. Tegelijkertijd
hebben we de regionale pers van onze actie op
de hoogte gesteld. Vanuit deze hoek kregen we
veel aandacht. Een uitgebreid bericht in het
Nieuwsblad van het Noorden en de Drentse
Courant, gevolgd door een reportage op TV-
Drenthe en Radio Drenthe. Het gevolg
daarvan was dat ook in de plaatselijke politiek,
in de gemeenteraad en door de wethouder,
positief gereageerd werd.
Bijzondere tegeldecoraties
Eigenlijk was iedereen het erover eens dat het
doodzonde was als het huis gesloopt zou worden,
vooral toen ook nog eens bleek dat de veelvul
dige toepassing van tegeldecoraties in en aan de
woning in bepaalde opzichten uniek was.
Jan Pluis, een autoriteit op het gebied van
wandtegels, wist namelijk te melden dat de
tegels in het fries onder de dakgoot uniek in
Nederland waren. Nergens anders kende hij de
toepassing ervan. Deze tegels, van tegelbakkerij
Van Hulst uit Harlingen, zijn bekend onder de
naam Vogelzangfries. In de portiek zijn twee
andere decors toegepast: de Landréruit en
Horstbladen. Ze worden gescheiden door een
rand tegels met de decornaam Justitiarand.
Ook deze tegels zijn zeldzaam. Van de Horst
bladen bijvoorbeeld is in Drenthe alleen een
toepassing in de hal van het Provinciaal
Museum bekend.
Er zijn in de rest van Nederland gelukkig nog
veel woningen die tot de eclectische stijl van de
late 19de eeuw behoren. In Zuidoost-Drenthe,
en in het bijzonder in Emmen, zijn er echter
nog maar heel weinig voorbeelden van over
gebleven. Vanuit architectuurhistorisch stand
punt bezien, is de woning weliswaar niet
bijzonder uniek, maar in haar verschijnings
vorm ondanks de uiterlijke verwaarlozing toch
nog zo authentiek - vooral door de vele origi
nele details in de afwerking - dat alleen daarom
al bescherming alleszins te verdedigen is.
De bijzondere waarde van de tegeldecoraties is
daarnaast van zo groot belang, dat de conclusie
gerechtvaardigd is dat dit huis een monument is.
Sombere perspectieven
Hoewel de woningstichting Inter Pares bereid
was met ons te spreken over eventueel behoud
van het pand, bleken de (financiële) mogelijk
heden daartoe eigenlijk niet aanwezig te zijn.
De bereidwilligheid van de gemeente Emmen
om zich voor behoud in te spannen, bleek ook
niet veel uit te kunnen halen. Wel werd heel
snel in januari 2001 een voorbereidingsbesluit
voor wijziging van het bestemmingsplan
genomen, maar in diezelfde week werd ook de
sloopvergunning aangevraagd. De wethouder,
mevrouw I. Hoogland, heeft die vergunning
nog een half jaar op weten te houden, maar in
augustus 2001 moest zij op juridische gronden
toestaan dat er gesloopt kon worden.
Inmiddels kregen wij versterking in onze actie:
de Stichting Archeologie en Streek, bekend onder
andere vanwege haar succesrijke actie tot
behoud van de boerderij de Kleine Scheere bij
Coevorden, vroeg in april 2001 de monumen-
Btadzijden uit het modellenboek van tegel
bakkerij Van Hulst uit Harlingen met daarin de
decors die in Erica zijn toegepast. Foto Jan Pluis.
qsq
i.
