14
Heemschut
De lommerrijke Markt was
een van de mooiste plekjes
van Ede. Opname uit 1 960,
Gemeente Archief Ede.
moet wel het nodige bekend zijn over de ruimtelijke
omgeving waarin het project moet gaan functioneren.
En niet alleen die van het centrum, maar ook van de
randen van de stad. Die zekerheid kan alleen geboden
worden door een vaste hand van de gemeentelijke
overheid in de ruimtelijke regie. Gemeente en project
ontwikkelaar: ze zijn van elkaar afhankelijk.
De muziektent op de
Markt te Ede in 1956. Foto
Gemeente Archief Ede.
Binnensteden bleven behouden
De gemeente moet zelf beleid ontwikkelen waarin de
randvoorwaarden voor de marktpartijen duidelijk zijn.
Niet elke gemeente blijkt daartoe even goed in staat te
zijn. Het resultaat hangt bovendien af van de uitgangs
situatie. De ene historische kern biedt eenvoudiger
aanpassingen aan toename van winkelvloeroppervlak
en overige centrale voorzieningen dan de andere.
Voor Nederland is dit een kwestie die overal speelt.
Centra van grote en kleine steden en dorpen zijn in
ons land in het algemeen goed bewaard gebleven. Dit
omvangrijke stedelijk erfgoed hebben we enerzijds te
danken aan het feit dat ons land in de 17de-eeuw
economisch aan de top stond. Anderzijds bereikte
industrie ons in een late fase en bleef handel overheer
sen. De vroege moderne fase is ons bespaard gebleven.
Daardoor zijn binnensteden behouden gebleven. Ook
de automobilisering heeft ons niet vroeg bereikt.
Spectaculaire plannen om de binnensteden voor de
auto toegankelijk te maken (demping van de Utrechtse
singels) waren al achterhaald door nieuwere inzichten
over de waarde en de gebruiksmogelijkheden van de
historische stad voordat ze konden worden uitgevoerd.
Vóór de Tweede Wereldoorlog was al gebleken dat de
binnenstad in Nederland op een andere manier bereik
baar kon blijven: de fietsdichtheid nam toe van 125 per
duizend in 1914 tot 430 in 1939.
De aanpassing van de binnenstad aan de detailhandel is
meestal geleidelijk verlopen. De omvang van de veran
dering is er niet minder om. Pas in de loop van de
19de eeuw zien we de overgang van marktkraam naar
winkel. Huis voor huis heeft de aanpassing geleid tot
