HOE VEILIG IS ERFGOED Bij DE
PROJ ECTONTWIKKELAAR?
Veenendaal en Ede: regie van de gemeente bleek doorslaggevend
In Nederland is het heel gewoon om in de binnenstad te winkelen. Met
beiaardklanken en doorkijkjes op een historisch straatbeeld. Een luxe, die je
leert waarderen na verblijf elders in de westerse wereld. Maar functiebehoud
met respect voor het stedelijk erfgoed gaat bepaald niet vanzelf. Want met het
onroerend goed van de binnenstad zijn belangen en geld gemoeid. Lees het
maar na in Rosenboom's Openbare Werken: hoe de Amsterdamse vioolbouwer
guldenstekens in de ogen krijgt als hij tegenover zijn huis in het IJ een Centraal
Station gerealiseerd ziet.
Kortom, is het stedelijk erfgoed veilig in handen van de projectontwikkelaar?
Hoe belangrijk is daarbij de regie van de gemeente? Hoe in Veenendaal de
historische binnenstad redelijk in stand bleef. Hoe dat in Ede mislukte.
december 2002
Heemschut
13
Jan Groenendijk
vertegenwoordigen een grote geldelijke waarde want
de huren zijn hoog. Een stratenpatroon dat er nooit
voor bedoeld was, heeft een vorm en een plek die,
zeker sinds de auto's eruit verdreven zijn, bijzonder
geschikt is voor het winkelend publiek, dat er ook
terecht kan voor horeca en ontspanning.
Als er in de binnenstad belangrijke functies gevestigd
zijn, is er ook geld voor onderhoud. Je hoeft maar te
kijken naar verwaarloosde historische stedelijke centra
in de USA die hun functies verloren en daardoor een
spookachtig aanzien kregen.
Een zeker verlies van functies in het traditionele
centrum staat ons wel te wachten. De bereikbaarheid
per auto kan de doorslag geven. Je kunt dat al zien in
Amsterdam Zuidoost, maar ook in de ontwikkeling van
suburbane centra.
Voor de gemeente als hoeder van het publieke belang
heeft het behoud van centraal gelegen stedelijke func
ties prioriteit. Behoud vraagt actie, maar in dit deel van
de stad heeft een gemeente meestal weinig onroerend
goed. Bij die actie moet dus worden samengewerkt
met vele marktpartijen. Daartoe is het gemeentelijk
apparaat niet altijd toegerust, en de markt zit ook niet
stil. De projectontwikkelaar is bij uitstek degene die
een bepaalde plek weet te benutten voor functies die
geld opbrengen. Bij de herontwikkeling van een stukje
centrum kan hij de partijen bij elkaar brengen. De risi
co's zijn niet gering. Bij succes weet hij een nieuwe
investeerder te vinden voor een plan dat hij ontwik
kelde; de baten moeten dan ruimschoots tegen de
kosten opwegen. Om daarover zekerheid te krijgen
De markt in 1930. Foto Stadscentrum en binnenstad vallen in ons land meestal
Gemeente Archief Ede. gedeeltelijk samen. Tot het stadscentrum reken je het
centraal gelegen en daardoor goed bereikbare gebied
waar tal van publieksfuncties gevestigd zijn.
Voorzieningen met een groot invloedsgebied zijn er
op htm plaats. Kantoren vind je er ook. Meestal is er
sprake van cityvorming als een uitbreiding van de
historische kern, de binnenstad. In een gedeelte van
de binnenstad zijn historische gebouwen aangepast of
gaten in de bebouwing gevuld voor nieuwe functies.
Veel van onze drukke winkelstraten zijn deel van die
historische stad. De projectontwikkelaar spreekt van
Al locaties om daarmee aan te geven dat de winkels
daar vanwege het vele publiek tot de top behoren. Ze
