12
Heemschut
december 2002
Foto uit het begin van de 19e eeuw van de
kapel op huis Rustenburg, landgoed Sorgvliet,
waar Anna Pavlovna na de dood van Willem II
woonde. Links op de foto de bidstoel en de stoel
die in de huidige kerk op dezelfde plaats staat.
Rechts nog net zichtbaar de lijst van het geweven
doek. Foto uit: Th Morren, Zorgvliet, Buitenrust
en Rustburgh, 's Gravenhage, 1904.
Voormalig huis Rustenburg, waar Anna
Pavlovna woonde na de dood van Willem II.
Foto uit het boek van Th. Morren, zie boven.
De iconostase van deze 'reiskerk', inmiddels
prachtig gerestaureerd, is geschilderd op doek
in plaats van op het gebruikelijke hout. In het
midden de zogenaamde koninklijke deur en aan
de uiteinden twee deuren, eveneens van doek,
die naar het heilige gedeelte voeren.
Oude foto's zoals van Rustenburg geven een
indruk hoe de kapel in de 19de eeuw was inge
richt. Vele van de afgebeelde objecten worden
ook in de boedelinventarissen beschreven en
zijn nog grotendeels aanwezig. De inboedel
bevat schilderijen, iconen (op hout en doek),
vaatwerk van goud, vermeille en zilver, kazui-
fels en een religieuze bibliotheek, voornamelijk
in de Oud-Slavische taal.
Voorts bevat de inboedel een kroon, kandelaars
en zilveren lampadas. Dit zijn de kandelaars die
aan een ketting voor de iconen hangen en
waarin de vele dunne kaarsjes branden. De kris
tallen kroonluchter werd door vaklieden van
Museum Paleis het Loo zorgvuldig schoonge
maakt en hersteld.
De geweven afbeelding van de Moeder Gods
met kind (links op de fotozou, aldus
overlevering, gemaakt zijn door Anna Pavlovna
en haar hofdames. Het kind zou Peter de Grote
moeten voorstellen. Het is onlangs gerestau
reerd en bij toeval werd het enorme gouden
ornament bovenop de lijst in een huis in
Amsterdam teruggevonden.
Bij verschillende restauraties werd het gebrui
kelijke overvloedige Russische verguldwerk
weer aangebracht.
Donaties
De kapel viel voor de Russische Revolutie
onder de jurisdictie van de metropoliet van Sint
Petersburg, die zorgde voor de onkosten en het
levensonderhoud van de archimandriet en het
koor. Nu valt de parochie van de H. Maria
Magdalena onder de jurisdictie van Parijs. Zo'n
zestig parochianen brengen het levensonder
houd op van archimandriet vader Nikon, die al
bijna twintig jaar aan de Haagse kerk is verbon
den. Noch collectie noch gebouw genieten
enige vorm van bescherming en het financiële
draagvlak is sedert de Russische Revolutie zeer
beperkt. Er is dus geen geld voor onderhoud en
herstel. De rijksoverheid heeft tot nu toe geen
financiële ondersteuning gegeven. Dit komt
door de frictie tussen conserveringseisen en
gebruiks tradities.
Met herstel van het gebouw - kapel en pastorie -
en verdere conservering van de inboedel is in
elk geval nog 205.000 gemoeid. Inmiddels is
57.000 aan donaties ontvangen van diverse
stichtingen zoals het Prins Bernhard Cultuur
fonds en de Stichting Katholieke Noden. Met
die gelden zijn de eerste noodzakelijke herstel
werkzaamheden en restauraties verricht, maar
er is absoluut meer geld nodig om dit stukje
levende Russische traditie in Nederland te
behouden.
Informatie
De tekst van N. W. Conijn over de Russisch-
orthodoxe kapel verscheen in 'Interieurs
belicht; Jaarboek van de RDMZ 2001Zwolle,
Waanders, 2001, p. 118-121.
Informatie is in te winnen bij N.W. Conijn,
penningmeester van de Stichting tot steun
van de Russisch-orthodoxe Kerk van de
H. Maria Magdalena in Den Haag.
Tel (070) 5114343, n.w.conijn@wanadoo.nl
