Belvedere rond Leiden en Den Haag
W
Leo van der Meule
De inwoners van de regio Leiden-Den Haag zijn waar het
kwaliteit van het buitengebied betreft wel heel rijk bedeeld, en
dan doelen we nu eens niet op de nabijheid van strand en duinen.
Het gaat in deze bijdrage om twee van de drie Belvedere-
gebieden die zo ongeveer driekwart van de Leidse stadsrand
omsluiten. Om uit te waaien of de schaduw te zoeken: het
gebied rond Oud-Ade en de Wassenaarse landgoederenzone.
34
Heemschut
De beste manier om het landschap rond Oud-
Ade en de Wassenaarse landgoederenzone te
verkennen is natuurlijk wandelend of per fiets.
Voor het eerstgenoemde gebied is er dan ook
nog de mogelijkheid per schip varend door de
veelal hoger gelegen waterlopen van de omge
ving te genieten.
De mobiliteit eist al vele jaren zijn tol, door het
oude weidelandschap ten noordoosten van
Leiden loopt de A4 en de landgoederenzone
wordt in de lengte doorsneden door de N44 die
meer noordelijk weer uitkomt op diezelfde A4.
Op dit ogenblik zien we dan op sommige plaat
sen, met name ten zuiden van Hoogmade, dicht
tegen de A4 aan het werken aan de Hoge
Snelheids Lijn (HSL). Hier wordt begonnen
met het boren van de tunnel onder het Groene
Hart, en de tijdelijke voorzieningen zijn geheel
in lijn met het enorme werk in uitvoering. Het
Tijdelijke tegenstelling: grote bouwwerken en
kranen t.b.v. de aanleg van de HSL met op
de voorgrond de Doeshofmolen uit 1830.
Foto's Leo van der Meule.
grootste formaat hijskranen, cementsilo's en
tunnelsegmenten bepalen hier vlakbij kleine,
rustieke windmolens de sfeer. Begeleid door
het al decennia klinkende verkeersgeronk.
Visdiefje
Het lijkt bijna onmogelijk hier rust en ruimte te
ervaren en toch kan dat wel degelijk. Een van
de mooiste fietspaden in dit gebied loopt op
eerbiedige afstand langs de Hondsdijkse molen
in de richting van Koudekerk aan den Rijn en
daar is behalve het ruisen van wat riet en boom
bladeren, begeleid door vogelgeluiden vrijwel
niets te horen. Nederland heeft alweer geruime
tijd geleden de fiets herontdekt en dat houdt in,
dat het op zondag hier soms behoorlijk druk
kan zijn. Met name op de eerste zondagen in
het voorjaar wil iedereen erop uit, maar door
deweeks of in het naseizoen is het veel rustiger,
en lijkt dat visdiefje er speciaal voor die ene
fietser boven het water te zweven.
Het veenweide gebied rond Oud-Ade, inge
klemd tussen Kagerplassen en Brasemermeer
en aan de zuidkant begrensd door de Oude
Rijn, voldoet in alles aan het beeld dat ook veel
buitenlanders van ons land hebben, maar dat
ook door velen onder ons gekoesterd wordt als
écht Hollands. Weilanden, op sommige plaat
sen inderdaad nog zover het oog reikt en recht
gegraven sloten, uitmondend in bredere,
natuurlijke waterlopen, die een slingerend
beloop hebben. Koeien te over, ze zijn soms
letterlijk de hoogst geplaatsten in dit zeer platte
land naast natuurlijk de windmolens.
Tientallen molens
We lezen onder andere in de nota Belvedere,
dat dit gebied de hoogste dichtheid van water
molens heeft van heel Nederland. Dat is met
name te danken aan de onvolprezen Rijnlandse
Molenstichtingdie vaak onder zeer moeilijke
omstandigheden de trouwe wiekendragers
bedrijfsvaardig houdt. Vooral dat regelmatig
draaien is belangrijk, regenwater wordt uit het
wiekenkruis geventileerd en in het binnenwerk
zorgt al dat gedraai en getril ervoor dat boktor
ren en houtwormen het voor gezien houden.
Rust roest niet zozeer, maar rot des te meer als
het om windmolens gaat. Draaiend leveren ze
bovendien een bijdrage aan het waterbeheer en
het landschap krijgt er een levendig accent door
zonder dat de rust eronder lijdt. Het gaat in dit
gebied dan veelal om wipmolens, maar er zijn
ook zes- of achtkante met riet gedekte of
kunstig opgemetselde bakstenen exemplaren
bij. Bij Rijpwetering staan twee wel heel bijzon
dere twaalfkante stenen watermolens. Op de
meest onverwachte momenten komt de fietser
dan een oude boerderij of landarbeiderswoning
tegen en steevast wijst aan de horizon wel een
kerktoren hemelwaarts.
Minder natuurlijk dan het lijkt
Ondanks de hoogbouw aan de horizon van
Leiden en Alphen aan den Rijn en de vliegtui
gen richting Schiphol boven het hoofd is dit
toch een uitstekend gebied om uit te waaien en
oktober 2002
