J.'..?® rofs
,iii«e««Slï2!!
oktober 2002
Heemschut
31
Origineel glas-in-lood raam in de kamer van
Savoy Homann.
hotels en openbare gebouwen, zoals de
Jaarbeurs en Sociëteit Concordia.
Onze taxirit voert ons langs een aantal gebou
wen van Wolff Schoemaker. Als eerste de
Petruskerk uit 1922. De kerk is gebouwd in een
bijzondere menging van neogotiek en geome
trische art deco. Even om de hoek staat de
ronduit prachtige Bethel Kerk (1925) met zijn
subtiel taps toelopende toren. Als wij de kerk
bezoeken staat het gebouw juist in de steigers
voor onderhoudswerk. Ook hier is de rustige
art deco stijl goed zichtbaar in de pilaren bij de
ingang en de gevelversiering. De in gebroken
wit gepleisterde kerk is een juweeltje van
harmonie en balans, wat nog geaccentueerd
wordt door de gelaagde, 'Indonesische' dak-
opbouw.
De invloed van de Modern Movement en
Frank Loyd IVright - wiens werk Wolff
Schoemaker tijdens een reis door de Verenigde
Staten gezien had - zien we als we bij de Villa
Isola komen. Villa Isola (1932) werd door
Wolff Schoemaker gebouw voor persmagnaat
D. IV. Beretty, maar is nu in gebruik bij een
onderwijsinstelling. Terwijl uiterlijk het
Nieuwe Bouwen in Bandung zich aankondigt
- het zal later radicaal doorgevoerd worden
door A.F. Aalbers - is het door Schoemaker
ontworpen interieur weer geheel in art deco
stijl en van een grote schoonheid. De villa
vormt een stilistische eenheid met een schitte
rend aangelegde tuin die volgens dezelfde prin
cipes ontworpen is met veel ronde vormen en
lijnen, afgewisseld met rechthoekige accenten,
veel symmetrie en art deco pilaren op de
hoeken van het voorplein.
Kunsthistoricus Jan van Dullemen werkt
momenteel aan een boek over Wolff
Schoemaker. Van Dullemen lokaliseerde in
juli van dit jaar het graf van Schoemaker op de
begraafplaats Pandu in Bandung, nadat een
eerdere zoektocht zes jaar geleden door een van
de dochters van Wolff Schoemaker zonder
resultaat was gebleven. De ontdekking was nog
juist op tijd: het graf stond op het punt geruimd
te worden. Inmiddels is het opgeknapt en op de
monumentenlijst geplaatst, onder meer door
inspanningen van de Bandung Heritage Society
Hotel Savoy Homann van A.F.Aalbers (1936)
aan de jalan Asia-Africa. Opvallend zijn de
horizontale geleding, golvende gevellijnen en
het verticale accent van de doorgetrokken,
ranke lifttoren.
en de steun van Gumb Sukamoputra. Een ander
teken van de toenemende erkenning is de
restauratie van het woonhuis van Wolff
Schoemaker door ir. Dibyo Hartono van de
Bandung Heritage Society, een restauratiepro
ject dat in 2001 een eervolle vermelding kreeg
van de UNESCO.
Indonesian Heritage Year
In Bandung ligt de geschiedenis dicht aan het
oppervlak, zoals vaak in Indonesië. De Groote
Postweg werd ter gelegenheid van de histori
sche conferentie van niet-gebonden landen in
1955 omgedoopt tot Jalan Africa-Asia. En zo
heet de voormalige sociëteit Concordia
-gebouwd in 1895, in 1921 verbouwd door
Wolff Schoemaker en in 1939 door Aalbers van
een uitbreiding voorzien - sinds die tijd
Gedung Merdeka (Vrijheid).
Even verder op Jalan Africa-Asia, schuin tegen
over Savoy Homann, bevindt zich Schoemakers
Grand Hotel Preanger (1929), met een
wonderschone Art Deco toren.
Als we richting alun-alun wandelen wacht ons
een verrassing. Tijdens ons laatste bezoek was
het centrale plein van de stad een gezellige
ontmoetingsplaats, met plantsoentjes, bankjes
en mooie struiken. Nu staat er een houten
schutting die het plein volledig afsluit. Door
een kier zien we dat er gebouwd wordt. Wat
was er aan de hand? Thuis vernemen we per e-
mail van de Bandung Heritage Society, dat de
alun-alun door het gemeentebestuur aan de
moskee in gebruik gegeven is. De traditionele
Soendanese inrichting verdwijnt.
Er is voor een erfgoedorganisatie in Indonesië
veel werk te doen. Bijvoorbeeld het gevecht
tegen de billboards, die op de meest ongeluk
kige plaatsen opduiken. 'Een regelrechte
plaag,' beaamt Frances Affandy van de Bandung
Heritage Society, de oudste organisatie voor
monumentenbescherming in Indonesië. Haar
organisatie regelt maandelijkse lezingen en
architectuurtours en helpt andere groepen die
zich met erfgoed bezig houden. Het komend
jaar is uitgeroepen tot Indonesian Heritage
Year. Er zijn seminars en er wordt een reizende
tentoonstelling ingericht. Frances Affandy:
'Misschien hebben mensen in Nederland foto's
van het oude Bandung en willen ze ons een
duplicaat toesturen voor ons archief? Wij
horen ook graag de verhalen bij die foto's.'
E-maiIfrancda@bdg.centrin.net.id
Bandung in beeldrecente foto's van monumenten:
www. visualtext. nl/bandung
