De Oude Zuivelfabriek van
's-Heerenbroek
Wibo Burgers
's-Heerenbroek, lieflijk dorpje onder de rook van Kampen,
herbergt een industrieel monument van formaat: de uit 1914
daterende voormalige fabriek met schoorsteen van de zuivel-
coöperatie 's Heerenbroek.
Side by site
http://whc.unesco.org/heritage.htm
Jaap Kamerling vertrekt
als eindredacteur
oktober 2002
Heemschut
25
De zuivelfabriek is het eigendom geweest van
een kleine zuilvelcoöperatie, die in 1979 met de
verwerking van zuivel stopte nadat ze was over
genomen door Coberco. In 1980 kocht T. van
Veldhuizen het fabrieksgebouw. De bijbeho
rende (directeurs)woning werd apart verkocht.
Van Veldhuizen is ook nu de eigenaar van de
fabriek, die hij zeker ook heeft gekocht omdat
hij oog had voor de schoonheid ervan. 'Het
ontwerp is van Broekema', vertelt hij. Broekema
is een in deze omgeving zeer bekend architect,
die vooral in Kampen faam heeft verworven
met zijn Jugendstil-panden.
Van Veldhuizen woont in het hoofdgebouw,
verder houdt hij zich bezig met de productie
van eipoeder in een van de bijgebouwen van het
complex. De overige ruimten worden gebruikt
De voorzijde van de oude
zuivelfabriek met kastanjebomen
voor opslag, soms zijn er ook
culturele manifestaties in de
oude fabriek.
De eigenaar voelt weinig voor
een monumentale status van het
fabrieksgebouw. 'Dat levert
weinig geld op, maar veel
problemen', meent hij. Aan de
andere kant wil hij zeker niet dat
het gebouw verloedert en op den
duur verloren gaat. Samen met
familieleden bekommert hij zich
om het onderhoud van het
gebouw, dat in zeer redelijke
staat verkeert.
Helemaal gaaf is het overigens
niet meer. Volgens de eigenaar
zijn er kort voor de Tweede
Wereldoorlog veranderingen in
de voorgevel aangebracht.
Sfeer vorige eeuw
Toch ademt het kleine complex
aan de Bisschopswetering hele
maal de rust en de sfeer van de
eerste helft van de vorige eeuw.
De voorgevel van de fabriek
wordt enigszins aan het oog
onttrokken door drie forse kastanjebomen.
In het recente verleden hebben gemeenten en
projectontwikkelaars met begerige ogen
gekeken naar de oude fabriek - op deze grond
binnen de bebouwde kom zouden immers
prachtig woningen kunnen komen. 'Ik heb ze
afgehouden', zegt Van Veldhuizen. 'Sinds kort
valt 's-Heerenbroek onder de gemeente
Kampen en daar zijn ze wat beter op de hoogte.'
Kampen is maar liefst 500 monumenten rijk.
De eigenaar mag dan de monumentenstatus
niet zo zien zitten, hij zal alles doen om de oude
fabriek te laten voortleven. Met het oog op de
toekomst denkt hij erover om op den duur het
complex in een stichting onder te brengen.
W. Burgers is journalist te Hoofddorp.
Wel eens op de pagina's van de World Heritage
List gekeken? Technisch stelt de website niet
veel voor. Het duurt heel lang voor een aange-
klikte pagina te voorschijn komt. Plaatjes zijn
topzwaar en matig van kwaliteit. Maar de info is
heel behoorlijk. Monumenten worden op
adequate wijze beschreven. En het is leuk om te
weten welke objecten en ensembles tot wereld
monument zijn verklaard. Is de Borubudur een
wereldmonument? Ja. De Tai Mahal? Ook.
Het centrum van Florence? Zeker. De centra
van Venetië, Siena, Napels, Pienza, Vicenza,
Urbino, Verona en San Gimignano trouwens
ook. En, misschien een echelonnetje lager, in
elk geval wat minder bekend, het klooster van
Batalha in Portugal? Wereldmonument!
Terecht, want daar ga je op gepaste Heemschut-
wijze een beetje uitje dak, de noordwand van
het Groningse Grote Markt eventjes helemaal
naar de achtergrond verdringend.
De verwoeste reuzenboeddha's in Afghanistan?
Die niet. Afghanistan, het eerst genoemde land
op de lijst, telt tot nu toe één wereldmonument,
de 65 meter hoge Minaret van Jam. Maar ik heb
het vermoeden dat de monumentenzorg van dat
land in de afgelopen jaren niet zoveel voorstelde.
In Marokko zijn de prachtige medina's van
Marrakech, Fes, Meknes, Essaouira tot wereld
monument verklaard. En zo hoort het ook.
Maar dan Nederland. Heeft Nederland monu
menten? Dacht het wel. Prachtige ensembles?
Nederland is één grote collectie van pittoreske
stadjes. Laatst was ik in Broek in Waterland. Zo
mooi, zo gaaf, ik dacht: bijna wereldmonument.
Maar de World Heritage List kan het ons
precies zeggen. Schokland, wereldmonument.
De Beemster, wereldmonument. Het Wouda-
gemaal, wereldmonument. Broek in Waterland
zit er nog net niet bij maar wij blazen ons partij
tje mee.
Bert Franssen
Jaap Kamerling neemt per 1 november
afscheid van Heemschut als eindredacteur.
Hij gaf bijna 17 jaar leiding aan de redactie.
In die tijd werd de redactieformule
verbreed en ontwikkelde het tijdschrift
zich van vooral verenigingsorgaan tot
opiniërend tijdschrift. In het december
nummer een interview met hem. Jaap zal
als medewerker aan het blad verbonden
blijven.
