Piet Reijenga (1919-2002),
burger van Groningen
Tineke Vooijs
In memoriam
Op 16 augustus overleed Piet Reijenga, vroeger werkzaam als
architect te Groningen en vanaf 1959 lid van de Groninger
Heemschutcommissie. Vóór 1959 zette hij zich al actief in voor
het behoud van het 'historisch en ruimtelijk waardevol karakter'
van de Groninger binnenstad. Als student bouwkunde in Delft
uitte hij reeds in 1946 kritiek op het plan van zijn hoogleraar
Granpré Molière voor de reconstructie van de deels verwoeste
Grote Markt.1
Aan het eind van zijn leven kwam er weer een plan voor
reconstructie van de Grote Markt; nu ageerde hij fel tegen het
plan voor sloop van de gehele noordzijde en de bouw van een
parkeergarage onder de Grote Markt. Het niet doorgaan van het
plan als gevolg van het referendum heeft hij nog actief
meegemaakt.
oktober 2002
Heemschut
21
Ir. Piel Reijenga. Foto 1996, Elmer Spaargaren.
De Harmonie
In de jaren '60 werd Reijenga bekend in
Groningen door zijn acties tegen de sloop van
het Harmoniegebouw, door hem gewaardeerd
vanwege zijn cultuurhistorische betekenis, de
schoonheid van het gebouw en de alom gepre
zen akoestiek van de concertzaal. De gemeen
teraad, waarin de PvdA de meerderheid had,
steunde de plannen voor de sloop van de
Harmonie. Bij de naoorlogse bestuurders van
de stad en bij het universiteitsbestuur was de
19de-eeuwse bouwkunst niet geliefd: de weder-
opbouwcommissie beschouwde de Harmonie
als een voorbeeld van inferieure architectuur,
gebouwd voor de elite.
Piet Reijenga trad op als woordvoerder van de
in 1966 opgerichte Studiegroep Binnenstad, ook
wel de groep-Reijenga genoemd. Samen met
anderen richtte hij vervolgens de stichting 'Redt
de Harmonie'' op. Verrassend was dat de strijd
om de Harmonie ook een rol speelde in het
studentenprotest en bij de opkomst - eind jaren
'60 - van de jonge socialisten in de Groningse
afdeling van de Partij van de Arbeid met als be
kendste vertegenwoordigers Max van den Berg
en Jakkes Wallage. Ook hier vond Piet Reijenga
medestanders. Ondanks alle protesten, waar
onder veel van bekende musici en deskundigen
uit de nationale en internationale muziek
wereld, werd de Harmonie in 1973 gesloopt.2
In februari 1973 nam Reijenga het secretariaat
van de provinciale commissie op zich. Er braken
betere tijden aan voor Heemschut in Groningen
omdat er met wethouder Max van den Berg een
eind kwam aan plannen voor doorbraken in de
historische binnenstad om ruimte te maken
voor verkeer en grootschalige nieuwbouw. Het
beleid voor de binnenstad werd nu gericht op
behoud, stadsvernieuwing en integratie van
nieuwbouw in de bestaande bebouwing. De
invloed van de auto werd beperkt door het
nieuwe verkeerscirculatieplan.
Grootschalig bouwen
Onder wethouder Gietema, in de jaren '80, vond
er weer een beleidsverandering plaats: er
kwamen grote gebouwen aan de rand van het
centrum, o.a. de Koolhaasflats, het PTT-
gebouw, het Casino, het Groninger Museum
en het Provinciehuis. Dit grootschalig bouwen
werd in de jaren '90 voortgezet onder wethou
der Smink.
Piet Reijenga uitte niet alleen kritiek op dit
streven naar 'allure', maar liet ook zien hoe
nieuwbouw geïntegreerd kon worden in de
bestaande, historisch gegroeide situatie. Zo had
hij in de jaren '60 een ontwerp gemaakt voor
het behoud van de Harmonie. Nu kwam hij
opnieuw met alternatieve plannen. Geen is er
uitgevoerd; wel hebben ze invloed gehad op de
discussie over de stedenbouw in Groningen.'
Meer dan vijftig jaar heeft Piet Reijenga zich
ingezet voor het behoud van monumenten in
Stad en Ommelanden. Zijn deskundigheid en
vasthoudendheid maakten hem tot een
geduchte bestrijder van wat hij noemde 'stede-
bouwkundige en cultuurhistorische dwalingen'.
Als blijk van erkenning van zijn verdiensten
werd hem in 1996 door de Bond Heemschut de
Ton Koot-penning uitgereikt. Zijn visie zal
onze commissie blijven inspireren.
Drs. M.J.A. Vooijs, PR-medeiverker Heemschut
Groningen.
Noten
1L. Hajema, Ir. Piet Reijenga en zijn strijd voor
het behoud van de historische binnenstad; in
Pronkjewail Magazine, augustus 1996.
2. L. Hajema, De glazenwassers van het bestuur;
Groninger Historische Reeks, dl. 22, Assen,
2001.
3. Een aantal van deze tekeningen is afgebeeld in
het boekje Olie kwintn' of 'allure', na twintig
jaar binnenstadsbeleid in Groningen, Uitgave van
de Provinciale Commissie van de Bond
Heemschut, 1989. ('Kwintn' is Gronings voor
'krotten'.)
