m
«sss
aio's®
12
Heemschut
Uit: Hoogbouwvisie
Den Haag.
dynamisch gebied in ontwikkeling
(Scheveningen-Bad en Hoog Hage plus)
dynamisch gebied in voorbereiding
(Binckhorst)
dynamisch gebied op middellange
termijn (spoorzone LvNOI-Moerwijk en
A4/A12-zone)
stedelijke boulevards ('kralensnoeren')
ontspannen Den Haag
de stedenbouwkundige capaciteit kan worden over
wogen.
'Olievlek werking'
Het 'rommelen' aan de stedenbouwkundige capaciteit
is niet alleen gevaarlijk omdat het kan leiden tot inci
dentele verstoringen van de stedenbouwkundige struc
tuur, maar vooral omdat de 'olievlek werking' een
vervelend en vaak onderschat bijkomend verschijnsel
is. Olievlek werking is het verschijnsel dat de implanta
tie van één hoogbouwelement een verdere verzwak
king van de vaak al zwakke stedenbouwkundige struc
tuur tot gevolg heeft, die de keuze voor een volgend
hoogbouwproject voor de hand doet liggen.
Casus Den Haag
Aan de casus Den Haag is een en ander goed toe te
lichten.
Na de eerste hoogbouw elementen aan de Zwarte Weg
en de Turfmarkt Schedeldoekshaven, eerder in dit
artikel genoemd, bleek het Spuigebied op de nominatie
te staan grondig veranderd te worden. Het steden
bouwkundig plan van Carel Weeber effende de weg
voor de realisatie van het Ministerie van VROM aan de
Rijnstraat en de bouw van de in Den Haag zo bekende
Zwarte Madonna, het complex Danstheater Anton
Philipszaal en later het Stadhuis. Nu bleek het gebied
Fluwelenburgwal Muzenstraat wel ernstig in verval
te zijn geraakt en het 'ruimtelijke geweld' van de om
geving niet meer aan te kunnen, waardoor begonnen
werd met het planproces van het Bank-gebied of
De Resident, zoals het nu is gaan heten. Toen ik bij de
eerste fase van dit planproces betrokken was, bestond
er op voorhand geen enkel bezwaar tegen de uitbrei
ding van de hoeveelheid hoogbouw in dit gebied. Het
argument was, dat de bestaande hoogbouwelementen
zo dominant waren dat gestreefd moest worden naar
een 'verfijning' van de hoogbouw door toepassing van
de in het planteam genoemde Needie Strategy'. Hoe
lofrijk het ook was te streven naar een tegenwicht
tegen het botte hoogbouwgeweld van Jan Lucas, Jan
Hoogstad, Carel Weeber en Richard Meier, het was wel
een impliciete keuze voor nog meer hoogbouw waar
voor later Michael Graves, CesarPelli, Rob Krier,
Sjoerd Soeters en vele anderen tekenden. Het is nu De
Resident waar nog steeds meer hoogbouwelementen
aan worden toegevoegd, waaronder de projecten rond
het Centraal Station en de Utrechtse Baan. De olievlek
werking lijkt duidelijk.
Merkwaardigerwijze waren bij deze cruciale steden
bouwkundige veranderingen nauwelijks stedenbouw
kundigen van professie betrokken. Alleen Rob Krier,
de coördinerend vormgever van De Resident is een
sterk stedenbouwkundig georiënteerd architect. Alle
anderen werken vanuit de architectonische discipline,
die per definitie altijd meer gebouwgeoriënteerd is,
dan dat ze laten zien oog te hebben voor stedenbouw
kundige samenhangen.
Het zijn met name stedenbouwkundige samenhangen
die bij een juist beheer van een historische steden
bouwkundige entiteit een rol dienen te spelen.
Legitimatie achteraf
Deze redenering volgend is vast te stellen dat de
ontwikkelingen binnen het 'omhoogstrevende'
gedeelte van Den Haag nadelige gevolgen moeten
hebben voor het behoud van waardevolle elementen in
de rest van de Haagse binnenstad. De olievlek zou zich
kunnen uitbreiden naar gedeelten van de binnenstad
die we heden nog stellig zouden willen vrijwaren van
schaalverstorende elementen. Moeten we nu echt de
recent gerealiseerde hoogbouw weer gaan slopen of
moeten we op een andere manier de mogelijke gevaren
indammen?
De Gemeente Den Haag heeft er met het uitbrengen
van de 'Hoogbouwvisie Den Haag 2001' in november
2001 voor gekozen achteraf een beleid te gaan ont
wikkelen de bestaande hoogbouw in te passen in het
stedenbouwkundig beeld en vast te stellen waar liever
niet en waar eventueel wel verdere hoogbouw kan
worden gerealiseerd. Amsterdam en Rotterdam
maakten eerder soortgelijke studies, maar daar gingen
de studies vooraf aan politieke keuzen voor schaal
vergroting. Den Haag lijkt een legitimatie achteraf na
te streven.
De 'Hoogbouwvisie Den Haag 2001'
De Hoogbouwvisie Den Haag geeft wel zeer letterlijk
een beeld van de hoogbouw in Den Haag. Slechts in
oktober 2002
