8
Heemschut
oktober 2002
Kerkwerf, gezien vanaf de Boulevard. Links
Hotel Rauch, rechts Hotel Zeerust.
die zich toespitsen op de werkgelegenheid en
de negatieve effecten van de toeristische druk
zoals de parkeerproblematiek. Op basis van een
'masterplan' hopen alle partijen in goed overleg
tot bevredigende oplossingen te komen.
Schevenings erfgoed
Is er, na al die hierboven kort weergegeven
turbulente ontwikkelingen, in Scheveningen-
dorp en Scheveningen-badplaats nog wat over
aan architectonisch erfgoed? Oog daarvoor
hadden het gemeentebestuur en een man als
Zwolsman immers niet. Veel, wat herinnert aan
het Scheveningen van vroeger, resteert dan ook
niet. Toch is in Scheveningen nog steeds een
aantal interessante monumenten bewaard
gebleven en wie goed kijkt, zal ook nog wel
wat meer ontdekken van dat Scheveningen van
vroeger, in de Anker- en Zeilstraat bijvoor
beeld. Het oudste monument is de Oude Kerk
aan het einde van Schevenings hartader, de
Keizerstraat (wellicht vernoemd naar keizer
Karei V). Het Paviljoen Von Wied - waar sinds
1918 de Nieuwe of Littéraire Sociëteit de
Witte haar (zomer)onderkomen heeft - bestaat
nog steeds en Ter Navolging ook. De Nieuwe
Kerk aan de Duinstraat (1893, architect
R. Kuipers) en het gebouw van de Sophia-
stichting aan de Gevers Deynootweg 21 (1879,
architect H.P. Vogel) wachten op een nieuwe
bestemming. Het vroegere hotel Zeerust,
oorspronkelijk dus van A.E. Maas, later door
een groter gebouw vervangen, staat er - helaas
vervallen en zonder functie - nog en in de
Keizerstraat kan men enkele oude panden be
wonderen, nr. 112 bijvoorbeeld, het voormalige
weeshuis uit 1775 óf het winkelpand 213-215
uit 1903 van architect C.J.M. van Duyne.
Sloop Duindorp
Veèl deining gaf recent het voornemen van de
gemeente in Duindorp 1100 woningen te
slopen waaronder twee uit 1916/17 daterende,
van rijkswege beschermde hoven, de Pluvierhof
en de Meeuwenhof. Na enige bijstelling
worden deze plannen thans toch uitgevoerd.
In en om Museum Scheveningen aan de
Neptunustraat 92 concentreert zich het
Schevenings verleden. Het is de thuisbasis van
zowel de Stichting Oud Scheveningen als van
de Historische en Genealogische Vereniging
Scheveningen en de Stichting Behoud
Scheveningse Monumenten. Op 25 mei j.1. kon
het museum opgewekt stilstaan bij het 50-jarig
bestaan. Plannen van de gemeente om het
museum samen met het Zeebiologisch
Museum in een nieuw gebouw in het havenge
bied te huisvesten moesten onlangs - tot grote
vreugde en opluchting van de Scheveningse
bevolking - worden afgeblazen omdat er geen
financierder voor was te vinden. Het museum
gaat nu hopelijk weer een goede en gezonde
toekomst tegemoet. Het museum bewaart in
hoofdzaak de realia, die herinneren aan dat wat
zolang de enige bedrijfstak in Scheveningen was,
de haringvisserij met alles wat daarmee samen
hangt. Jarenlang heeft de Stichting Behoud
Scheveningse Monumenten bij de gemeente Den
Haag ervoor gepleit méér oog te gaan hebben
voor hetgeen nog resteert van het Scheveningse
gebouwde verleden: 'Verricht meer en grondi
ger (bouw)historisch onderzoek en maak een
beter en intensiever gebruik van het instrument
'bescherming'. Immers, de zo typerende
Scheveningse cultuur, bepaald als zij was door
de (haring/visserij, is nagenoeg verdwenen. En
dat geldt ook voor de klederdracht. 'Laat niet
alléén (de collectie in) Museum Scheveningen
herinneren aan dat verleden', zo luidde het
dringende appèl. Het pleidooi werd uiteindelijk
niet tegen dovemansoren gezegd.
Beschermd stadsgezicht
Van het gebied Keizerstraat en omgeving werd
een bouwhistorische inventarisatie gemaakt.
Een deel van het oude dorp zal als stadsgezicht
worden beschermd. De (gemeentelijke) monu-
Het Vredehofje achter Keizerstraat 210.
Circa 1925.
mentenlijst voor Scheveningen zal worden
uitgebreid, hopelijk ook met het oude school
gebouw, waarin het museum is gevestigd. Laten
wij er maar dit van zeggen: beter (wat erg) laat,
dan helemaal nooit.
Ik wil afsluiten met een oproep aan Heemschut
een excursie naar Scheveningen te organiseren.
U zult vast hartelijk worden ontvangen door
directeur Gabriël Groenewoud in Museum
Scheveningen. Loop vandaar naar Ter
Navolging. Daarachter liggen de Nieuwe Kerk,
het Appeltheater en, mooi gerestaureerd, de
Derde Ambachtschool. De architecten J. Duiker
en B. Bijvoet tekenden in 1930 voor dit functio
nalistische gebouw, dat vorig jaar nog werd
geëerd in het kader van de Heemschut Pers
prijs. Schuin tegenover Ter Navolging staat het
aan de Heilige Antonius Abt gewijde kerkgebouw
uit 1925/27 van architect Jos. Cuypers, vooral
bezienswaardig vanwege een mozaïeken de
gebrandschilderde ramen van Anton Molkenboer
en Chris de Moor. Loop dan door de Keizer
straat naar de Oude Kerk voor wellicht een
muzikaal intermezzo. En misschien valt een
beklimming van de nabij gelegen vuurtoren
(1875, architect Q. Harder) te regelen. Of richt
uw schreden naar het mooie Van Stolkpark.
Aan het visserijbedrijf in het havengebied
herinnert weinig meer. Horeca en plezier1
vaartuigen bepalen hier nu het beeld. En
met een beetje geluk komt u wellicht ook
nog een Scheveningse in dracht tegen. Dat
dragen nog ongeveer 250 vrouwen in
Scheveningen.
Wie goed kan kijken, zal ervaren dat
Scheveningen ook voor de (cultuurhistorisch
geïnteresseerde toerist nog heel wat te bieden
heeft. Dus, Heemschutters, wat let u: óp naar
(het andere) Scheveningen!
Mr. G. van Henvaarden is bestuurslid van de
Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond.
