Het schilderachtige
station Vogelenzang
Anne-Marie ten Cate
Leidsevaartweg 34-36, gemeente Bloemendaal
In het voorjaar is de reis per trein tussen Haarlem en Leiden een
verrukking. In sneltreinvaart raast de intercity door de bollen
velden, dan weer blauw, dan weer paars, rood of geel. Hoe lang
zal dit beeld blijven bestaan, nu de overheid de bollenteelt
zoveel mogelijk in de kop van Noord-Holland wil concentreren?
4
Heemschut
augustus 2002
Even snel als langs de tulpen, narcissen en
hyacinthen raast dezelfde trein langs het voor
malige station Vogelenzang-Bennebroek dat in
de Tweede Wereldoorlog werd gesloten. Het
pittoreske station heeft een goede herbestem
ming gevonden. Een winkel - het Schouwspel-
verkoopt er sedert 1994 in huiselijke sfeer
kachels en open haarden, meubilair, accessoires
en snuisterijen.
Hoe groot is het contrast met het verderop
gelegen zogenaamde halte station van
Hillegom*, dat in het voorjaar van 2000 gereed
kwam. Neemt men de stoptrein dan kan men
op dit hypermoderne en puur functionele
station uitstappen en eventueel te voet via de
bollenvelden naar het romantische oude station
van Vogelenzang gaan.
Station Vogelenzang-Bennebroek, opname
1917. Wethouder Bispinck nam het initiatief
de gemeente Bloemendaal te fotograferen ter
illustratie bij het nemen van gemeentelijke
beslissingen als aanleg en verbreden van wegen.
Op deze foto staat Bispinck, met witte zakdoek
in de zak, te zwaaien. De foto's werden
genomen door fotograaf Bickhoff.
Foto: Archiefdienst voor Kennemerland, Atlas
Bloemendaal.
HIJSM
De spoorlijn tussen Haarlem en Leiden werd in
1842 aangelegd door de Hollandse IJzeren
Spoorweg Maatschappij (HIJSM).
Voordat Vogelenzang in 1880-1881 een nieuw
station kreeg, stonden er een houten barak
met verkooppunt, een wachthuisje en een
woning.
Het station werd in 1880-1881 gebouwd,
hoogstwaarschijnlijk naar ontwerp van de
architect D.A.N. Margadant, die toen in dienst
was van de HIJSM. Het was het eerste station
binnen de gemeente Bloemendaal. Later
tekende hij in Zuid-Kennemerland de stations
van Overveen, Bloemendaal, IJmuiden,
Santpoort-Zuid, Haarlem en Zandvoort.
Aangepast aan de landelijke omgeving, is het
station een van de vroegste voorbeelden die
door een asymmetrische vormgeving en rang
schikking van de vormentaal afwijkt van het in
die tijd gebruikelijke neoclassicistische type.
Het station heeft schilderachtige details als het
houtsnijwerk van de veranda's, tegelfriezen met
tulpmotieven en ruim overstekende daken. Op
de veranda aan de spoorzijde waant men zich in
de film Once upon a time in the West'.
In 1912 werd het spoor verdubbeld en in 1914
werd het station uitgebreid met een goederen
loods aan de zuidzijde. Er kwam een extra
spoor voor het zandtransport, het zogenaamde
zanderijspoor. In die tijd werkten er tien perso
nen op en nabij het station!
De Duitsers plunderden het gebouw en roofden
90% van het spoorwegmaterieel. Het station
werd in 1942 gesloten voor personenvervoer.
Na de oorlog werd het baanvlak hersteld, maar
het station bleef definitief gesloten, ondanks
hevig en regelmatig protest van de plaatselijke
bevolking en de gemeente. Tot 1956 werd het
nog voor goederenvervoer gebruikt, waarna het
werd ingericht als kantoor- en verkoopruimte
van kachels en open haarden.
De beide bovenwoningen worden nog
bewoond.
Toespelingen op omgeving
Het station is gebouwd op een onregelmatig
plattegrond bestaande uit twee vrijwel vier
kante onderdelen. In het linker gedeelte
bevinden zich de entree, rijkelijk versierd met
houtsnijwerk, en de vestibule met plaats
verkooppunt.
Het rechter deel was oorspronkelijk de wacht
kamer der derde klasse. Daartussen het smal
lere gedeelte, waar zich de wachtkamers der
eerste en tweede klasse bevonden. Aan de voor
zijde is er een galerij en aan de achterzijde een
veranda, die doorgetrokken is langs de wacht
kamer der derde klasse. Boven de deuren bevin
den zich nog de oude klassenaanduidingen.
Het station is gepleisterd in imitatie zandsteen-
blokken en heeft vele klassieke ornamenten als
pilasters, consoles, voluten en een basement.
Zowel aan de voorgevel als op de achtergevel
bevinden zich onder de ramen panelen met
geglazuurde tegels; aan de voorzijde met de
initialen van de HIJSM temidden van acanthus
bladeren. Onder de daklijst een rand van gegla-
