Dilemma's bij bescherming
Side by site
J.F.K. Kits Nieuwenkamps artikel 'De toekomst van de kastelen
Den Engh, Nijevelt en De Haar' in het februarinummer heeft tot
veel reacties geleid. Meest werd er op aangedrongen om toch
vooral het authentieke karakter van de monumenten bij restauratie
of verbouwing te behouden. De auteur aan het woord.
www.dodenakkers.nl
augustus 2002
Heemschut
J.F.K. Kits Nieuwenkamp
Behoud van authenticiteit betekent, dat bij
het zoeken naar een nieuwe bestemming
gezocht zal moeten worden naar een gebruik,
dat de authenticiteit van het monument geen
geweld aandoet.
Bestemmingen dus, die passen bij het monu
ment zonder al te grote aanpassingen. Dus
geen overheersende nieuwbouw, aanleg
disharmoniërende verkeers- en brandveilig
heidsvoorzieningen enz., maar zoeken naar
een bestemming en een gebruik, die zoveel
mogelijk overeenkomen met het oorspron
kelijke gebruik.
Naast telefonische reacties reageerde in
Heemschut van april ook drs. J.J. Bollebakker,
voorzitter van Heemschut Zuid-Holland
met een zeer heldere en gedegen reactie op
mijn hartenkreet, waarin hij o.a. pleit voor
een wettelijke regeling terzake, maar waarbij
hij ook stelt, dat Heemschut op basis van de
huidige wetgeving en reeds ontwikkelde
restauratie- en conserveringsopvattingen
zeker acties kan ondernemen tegen aantas
ting van integriteit, authenticiteit en sloop.
Het lijkt me nuttig en noodzakelijk dat
Heemschut dit onderwerp nader uitdiept en
duidelijke richdijnen ontwikkelt die door de
diverse Provinciale Commissies bij hun
belangrijke werk als leidraad kunnen
dienen.Terzake zou ik een initiatief van
'Amsterdam' om dit onderwerp verder uit te
werken van harte toejuichen.
Ik ontving drie schriftelijke reacties.
In de eerste plaats van de heer J.S. Koolschijn
uit Bilthoven, die bij mijn artikel enige
vraagtekens zet. Hij meent, dat de activitei
ten van Heemschut primair gericht moeten
zijn op het behouden en in goede (bouwkun
dige) staat conserveren van cultuurmonu
menten. Dat men er daarbij naar streeft om
deze bouwsels zoveel mogelijk in de origi
nele staat te houden - of althans om bouw
kundige reden de schijn daarvan op te
houden - spreekt voor hem vanzelf.
Daar voegt hij aan toe, dat aan het behoud
een pittig prijskaartje hangt, wat betekent,
dat vele eigenaars zich moeten beroepen op
een commerciële exploitatie. Zo'n exploita
tie vraagt volgens hem dan vaak een voorzie
ning, die de authenticiteit aantast.
Koolschijn is van mening, dat daarover niet
moeilijk moet worden gedaan. Hij waarschuwt
ervoor, dat er - van oorsprong idealistische -
organisaties in Nederland en daarbuiten zijn,
die zuiver om het actie voeren afgegleden
zijn naar een soort terreuractiviteit en
besluit, dat Heemschut niet moet afglijden
naar monumententerreur.
Een tweede reactie kwam van de heer
H.J. Korthals Altes uit Driebergen, die het van
harte onderschrijft, dat de door mij genoemde
objecten juist een publieksbestemming krijgen.
En graag zelfs, want Vinex-wijken ontberen
cultuur en identiteit. Hij meent, dat dit
strookt met het Belvedere beleid van de rijks
overheid. Het mag voor wat hem betreft best
ten koste gaan van wat authenticiteit Alles
beter dan dat een vermogende particulier er
in z'n eentje lol van heeft en er een ontoe
gankelijk fort van maakt, aldus Korthals Altes.
Tenslotte een reactie van mr. R.E. Verheijen-
van Heukelom uit Utrecht (De Meern/
Leidsche Rijn), die de inhoud van mijn
artikel met verontrusting heeft gelezen, vooral
ten aanzien van de plannen met Kasteel De
Haar. Zij schrijft, dat het duidelijk is, dat het
hier gaat om het probleem een compromis te
vinden tussen de commercie - het kasteel
moet aanzienlijke inkomsten verwerven door
een groot aantal bezoekers - en het behoud
van het kasteel in zijn monumentale staat. Zij
is van mening, dat het er nu op lijkt, dat het
compromis naar de verkeerde kant doorslaat.
Mevrouw Verheijen verzoekt Heemschut met
klem zijn invloed aan te wenden om het esthe
tisch verknoeien van Kasteel De Haar te
voorkomen. De voorzitter van de Provinciale
Commissie Utrecht en schrijver dezes zullen
binnenkort een gesprek hebben met de
directeur van het kasteel, de heer L. Moraal.
Die zal in het oktobernummer zijn visie geven.
J.F.K. Kits Nieuwenkamp is lid van de Provinciale
Commissie van Heemschut in Utrecht.
Dood in Nederland is de titel van
www.dodenakkers.nl. Dat is to the point,
zou je kunnen zeggen in een site over
begraafplaatsen en grafmonumenten. De
zwarte achtergrond geeft nog eens aan dat
je niet verkeerd zit.
Het idee is ontstaan doordat op internet nog
geen overzicht van begraafplaatsen bestond.
De doelstelling is dan ook niet minder dan
een zo volledig mogelijke index te geven
van alle begraafplaatsen in Nederland. Van
elke begraafplaats een (korte) beschrijving,
liefst geïllustreerd met één of meerdere
foto's.
Iets baanbrekends heeft de site wel. Al kan
hij nog op geen stukken na volledigheid
claimen. De beroemde Nieuwe Ooster
begraafplaats in Amsterdam en Rhijnhof in
Leiden, waar ik wel eens kom, staan er niet
op, Limburg lijkt nog geheel te ontbreken.
Maar dat komt nog wel een keer. Want de
site getuigt van een ambitieuze opzet en wie
over begraafplaatsen, grafmonumenten en
wat dies meer zij iets wil weten, komt beslist
aan zijn trekken.
De vele begraafplaatsen die al gepresenteerd
worden, hebben goede en uitvoerige
beschrijvingen, vaak met een reeks foto's.
Op de site zijn ook vele artikelen bijeen
gebracht over begraafplaatsen, personen,
geschiedenis, tweede wereldoorlog, kerken
en instellingen. Wie foto's van grafmonu
menten heeft, kan zijn bijdrage overigens
sturen naar beroemd@dodenakkers.nl.
dodenakkers.nl is niet alleen een keurig over
zicht met verantwoorde beschrijvingen en
artikelen. Het is een aardige site met veel
wetenswaardigs en leuks rondom doodgaan
en begraven. Bijvoorbeeld pagina's met de
betekenis van symbolen. Je leert dat de klaproos
symbool is voor de kortstondigheid van het
leven. De. pijnappel symbool van onsterfelijk
heid, de druivenrank van het Avondmaal en
daarmee de offerdood van Christus, de vleer
muis is een demonisch dier en staat voor
duivel, kwaad, nacht en dood.
In de planning zitten ook pagina's over graf-
poëzie, die vaak geraadpleegd zullen worden.
De site heeft geen commerciële bedoelingen
en vormt een open bron. Gedeelten van
teksten kunnen overgenomen worden,
echter wel met bronvermelding.
Bert Franssen
39
