32
Heemschut
augustus 2002
Voorheen het gebouw van de Maatschappij der
Vorstenlanden en de Koloniale Bank aan de
Voormalige Westerwalstraat.
Zijn Nillmij uit 1916, het gebouw waarvoor we
nu staan, is een vroeg werk. Sinds de nationali
satie kort na de oorlog onderkomen van de
PT Asuransi Jiwasraya, net als de Nillmij een
verzekeraar. In het pand, achthoekig met drie
verdiepingen en wit betegelde vloeren, zijn
Javaanse, Nederlandse en art deco-invloeden te
onderscheiden. Vervallen zou je het beslist niet
kunnen noemen, maar het is wel toe aan een
flinke opknapbeurt, die volgens de manager
volgend jaar zijn beslag krijgt. Verveloze
deuren en loslatend pleisterwerk tonen aan dat
dit moment niet te vroeg gekozen is.
Karsten's geometrische art deco stijl kunnen we
regelmatig bewonderen tijdens onze wande
ling. Onder meer panden aan Jl. Pemuda,
vroeger Bodjong, een van dè straten van
Semarang vroeger en nu. Zijn kantoorgebouw
van de Stoomvaart Mij, Nederland uit 1930 is
gelegen aan de Jl. Mpa. Tantular, voorheen
Westerwalstraat. Het staat naast het sterk
vervallen KPM-gebouw van F.J.L. Ghijsels, een
andere grote naam uit de Nederlands-Indische
architectuur. Aan de andere kant wordt de
SMN geflankeerd door voorheen het gebouw
van de Nederlandsche Handelmaatschappij uit
1908 (Terug in Nederland spreken we toe
vallig een Nederlander die er prat op gaat
complete glas in lood ramen en andere interi
eurelementen te slopen uit dit monument van
weleer. Hij heeft een excuus: 'Het staat hele
maal léég! Niemand doet er iets mee!')
En zo telt de oude stad nog vele, vele prachtige
gebouwen en villa's, al dan niet in deplorabele
staat van onderhoud. Zoals het stijlvolle klassi-
sistische postkantoor. Het langgerekte station
Tawang uit 1864 - misschien geen topontwerp,
maar met de enorme sfeer die de oude en altijd
volkrijke stations in Indonesië hebben.
En niet te vergeten het voormalige operahuis
aan de Jl. Cendrawasih, vroeger Komediestraat.
Het gebouw is zeer ernstig vervallen. In 1990
stortte het podiumhuis in, door de voortdu
rende overstromingen met zeewater waren de
fundamenten aangetast. Het oorspronkelijke
materiaal werd echter door de hooggeprezen
monumentenliefhebber BambangEsty Prasetyo
opgeslagen. Hij tekende zelf voor een nieuw,
zeer speels ontwerp, waarin oud materiaal was
verwerkt en vestigde er het Old Town Café
(Marabunta Café) in. De operazaal kon door
gebrek aan budget nog niet hersteld worden en
wordt nu bevolkt door vleermuizen. De eige
naar wil er een hotel vestigen, de stichting
Yayasan Kota Lama Semarang opteert voor een
serie kleine winkels en bedrijfsruimten, omdat
er dan in elk geval mensen op afkomen - ook in
tijden van toeristische tegenspoed.
Wilhelminaplein (Tugu Madu)
Kilometers ten zuiden van de oude stad ligt
het nieuwe centrum van Semarang. Een deel
daarvan kwam al in de Nederlandse tijd tot
stand, inclusief tal van beschermenswaardige
panden, ook hier. Centraal ligt het Wilhelmina
plein, sedert 1949 Tugu Madu. Er staan vier
opvallende gebouwen uit de Nederlandse tijd:
de Raad van Justitie, het gebouw met de
duizend deuren, het huidige gouvernements
gebouw van Midden Java, en de katholieke
kathedraal.
Prachtig en beelbepalend is Lawang Sewu,
Javaans voor duizend deuren, zelfs nu het zeer
ernstig verwaarloosd is. Er groeit mos en
onkruid op de gevel, het pleisterwerk is op veel
plaatsen afgebladderd, zodat het baksteen bloot
ligt. Ramen liggen eruit, deuren zijn hier en
daar dicht getimmerd. Het trotse bouwwerk
uit 1902, ooit het hoofdkantoor van de
Nederlandsch-Indische Spoorweg Mij (NIS), op