Fotogeniek Zutphen op 5 oktober in de schijnwerper Ria Koning Heemschut Monumentendag Wie zou bij de westelijke entree van Zutphen niet gecharmeerd zijn van het fraaie stadsfront op de oostelijke IJsseloever en de kerktorens die nog steeds het silhouet bepalen? Downtown wacht het plezier van een wandeling door de historische stad waar de huizen strak in de rooilijn staan in rechte en bochtige straten. Je merkt al gauw dat je rondjes kunt lopen, die, volgens de bronnen, de vorm van de oorspronkelijke nederzetting volgen. 18 Heemschut augustus 2002 De 9de eeuwse nederzetting bestond uit een aan drie zijden door water omgeven ringwal- burcht, gebouwd nabij een oeverwal waar IJssel en Berkel samenvloeiden. Het had een buiten en binnenring, waarvan de laatste het bestuurs centrum met romaanse kerk en Karolingische hof omsloot. Deze houten hof werd begin 11de eeuw vervangen door een tufstenen keizerlijke palts (lengte 54 m!), waarvan de resten in 1635 door de stad werden gesloopt en het huidige plein, de 's-Gravenhof ontstond. De uit midden 13 de eeuw daterende romano-gotische St. Walburgiskerk met de vermaarde Librije heeft gelukkig de tijd getrotseerd. De burgerbebou wing rond de grafelijke hof werd begrensd door de buitenring waarvan het tracée goed herken baar is in de Groen-, Hout- en Zaadmarkt. De Agnietenhof te Zutphen. Foto A.A.Dullé. De stadsrechten, die Graaf Otto I van Gelre eind 12de eeuw verleende en het lidmaatschap van het Hanzeverbond eind 13 de eeuw leidde tot economische bloei en uitbreiding van de stad, die een vierdelige opbouw kreeg. Langs de noordelijke uitvalsweg groeide de Nieuwstad met een recht stratenpatroon en een eigen parochiekerk, de Nieuwstadkerk. Aan de zuid oostzijde volgde in de 14de eeuw de Spittaal- stad. De nieuwe stadsdelen waren ommuurd, resp. omwald en middels waterpoorten verbon den met de oude stadsdelen. Indrukwekkende overblijfselen zijn de Berkelruïne, begin 14de eeuw gebouwd als waterpoort over de Berkel en verder de Drogenaps- en Bourgognetoren. Beschermd stadsgezicht Het wisselend verloop van de rivierbeddingen vereiste ingrijpen van de mens. Al in de 13de eeuw werd tussen de oude stad en Nieuwstad een tweede monding van de Berkel gegraven. Deze ingreep en ook de latere vestingwerken zijn in het huidige stadspatroon herkenbaar in de grachten, kanalen en binnenhavens die bijdragen aan de schilderachtige kwaliteit van de oude stad, die met recht de beschermde status geniet. Hierin zijn de belangrijkste monumenten te vinden zoals de Walburgiskerk en Librije, het oude stadhuis, de Hof van Heeckeren, Huize van de Kasteele, de Bornhof en Broederenkerk. Ingrepen in en nabij het beschermde gezicht gaan niet ongemerkt voorbij. Nog vers in het geheugen ligt de omstreden aanbouw van het stadhuis (zie tijdschriftnrs. okt. 2000, apr. 2001). Onlangs werd het 'plan Ravelijn', dat voorzag in een eigentijdse 50m hoge woontoren aan de zuidoostzijde van het singelgebied, mede dank zij Heemschutactie geblokkeerd. Duidelijk bleek dat de inwoners erg gesteld zijn op het nog tamelijk gave aanzicht van hun stad waarmee planmakers rekening moeten houden. In de nabije toekomst zal ook het stations gebied aan de noordzijde aandacht vragen vanwege de herinrichting van het zgn. 'Marsterrein', een ouder industrieel havenge bied. Het historische hart van dynamisch Zutphen is een uitdaging voor bezoekers en planmakers! Zie ook pag. 17 R. KoningPR-medewerker Heemschut Gelderland.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 2002 | | pagina 20