Vijfde nota RO
juni 2002
Heemschut
3
Een hal met drie gigantische glazen platen
waarin de God van de Zee geslepen is. Je ziet
het interieur van het Scheepvaarthuis met zijn
glas in lood, beeldhouwwerk en houtsnijwerk.
Veel lol met de paternosterlift ('die lift, ja man,
dat was tof.)'.
Een andere groep bezoekt een fort van de
Stelling van Amsterdam. En een molen, 'niet
zo suf als je wel denkt,' zegt een Nederlands
meisje. Twee piepjonge meisjes bellen aan bij
de Vondelkerk in Amsterdam: 'Goedemiddag
meneer, wij zijn van monumenten..eh..zorg
en we komen voor een rondleiding.'
Mooie verhalen over monumenten slaan aan.
En zonder verhaal is het niks. 'Als er niks over
wordt verteld,' zegt een Marokkaanse jongen,
'als je er alleen maar naar kijkt, dan denk ik:
shit, wat saai.' 'Onwetendheid, dat maakt het
minder interessant om monumenten lief te
hebben,' zegt een jongen van Surinaamse
afkomst.
Houten café
Kortom, aan verhalen over monumenten is
geen gebrek op de video. Over de Waag, dat
Amsterdammers daar al 550 jaar tegen de gevel
aan pissen. Over het oudste houten huis van
Amsterdam, café In het Aapje aan de Zeedijk,
waar volgens de barkeeper zeelieden na een
bezoek aan de hoertjes hun roes kwamen uit
slapen en soms uit een ver land een aapje
meebrachten - aldus de verklaring van de
uitdrukking 'in de aap gelogeerd'. Over de
koepelgevangenis in Haarlem, dat je daar
vanuit je cel niet met je buurman kunt praten,
omdat de muren te dik zijn en iedereen zijn
eigen luchtkokertje heeft. En over de forten
van de Stelling van Amsterdam, dat alle weilan
den eromheen onder water konden worden
gezet. Over dat de uiteinden van de wieken van
een molen 70 km per uur kunnen halen, zodat
je een klap van de molen niet overleeft. Over de
vieringstoren van de Bavo: 'Die man zei tegen
ons: die bovenste toren, die grijze toren, van
wat i$ die gemaakt? Toen zeiden we allemaal:
van ijzer. Nou, da's gewoon van hout gemaakt.'
Of hét werkt, of de belangstelling voor monu
menten toeneemt? De jongeren op de video
beweren van wel. 'Al die kleine versiersels, die
zijn nergens voor nodig. Maar ja, je kijkt er wel
naar. Soms best wel mooi. Ik ga toch wel vaker
naar monumenten kijken.'
Brochures
Bij de drie pilots moet het niet blijven, vindt het
VSB Fonds. Overal in Nederland moeten
jongeren hun monument kunnen veroveren. In
het hele land kunnen projecten voor en door
jongeren worden opgezet en het VSB Fonds
wil ze financieel ondersteunen.
Met het oog daarop zijn een Wegwijzer met een
video en twee mooie brochures uitgegeven.
Een voor erfgoedinstellingen, leerkrachten en
jongerenwerkers. En een voor jongeren van
13 tot 18 jaar.
Organisaties kunnen concrete voorstellen doen
voor interactieve monumentenzorg in samen
werking met jongeren. Steeds met het uitgangs
punt dat je alleen kunt aansluiten bij de alle
daagse, persoonlijk ervaringen als jongeren zelf
een actieve rol spelen in het interesse wekken
voor monumenten. Samen iets bedenken en
organiseren is trouwens leuk. Deze methode
geldt als voorwaarde voor steun van het VSB
Fonds. De methode die het VSB Fonds dus
Verover je eigen monument heeft genoemd. In
de brochures wordt het gloedvol beschreven.
'Monumenten dragen het imago met zich mee
van oud en stoffig. Ouderen worden met
monumenten geassocieerd. Het zijn hun inte
resses en inzichten die de presentatie van het
monument aan het publiek bepalen. Zij bezit
ten als het ware de monumenten. Met 'Verover
je eigen monument' wordt geprobeerd dit
beeld te doorbreken, door jongeren uit te
dagen hun eigen monument te veroveren, zich
eigen te maken. In een Verovering wordt hun
verhaal en emotie als vlag boven het monument
gehesen.'
Intrigerend bij zo'n verovering is, welke verha
len en aspecten van een gebouw jongeren het
meeste aanspreken. Aansprekend is volgens de
brochure bijvoorbeeld dat een gebouw het
oudste huis is, of een opvang was voor wees
kinderen 250 jaar geleden, het eerste huis was
met een echte wc, of dat een niet eens zo hoog
gebouw toch de eerste wolkenkrabber van
Nederland was.
Ondersteuning is wel nodig natuurlijk. Waarbij
je in de eerste plaats kunt denken aan de
Stichting Alexander. Maar ook aan jongeren
die zelf al een Verovering hebben gedaan. Die
kunnen in de visie van het VSB Fonds als Flying
Team een handje helpen. Een Flying Team
wordt weer door de Stichting Alexander
getraind. Hoe je een project start, bijvoorbeeld
hoe je jongeren werft, is zeer gedetailleerd in de
brochure beschreven, uiteraard met een stap
penplan en een aanmeldingsformulier.
Kortom, de monumentenwereld beleeft een
initiatief dat je best baanbrekend kunt noemen.
Bestellen wegwijzer Verover je eigen Monument:
Stichting VSB Fonds
Suzanne Zuurbier
Postbus 16
3 500 AA Utrecht
(030)230 33 40
Info
email vsb-fonds@vsbfonds.nl
email st.alexander@wxs.nl
www.vsbfonds.nl
www.veroverjeeigenmonument.nl
www.st-alexander.nl
Comentaar
Het ruimtelijk beleid van het kabinet, dat
in de steigers staat, voorspelt weinig
goeds. De Vijfde Nota Ruimtelijke
Ordening, gaat de prullenbak in, zo kwam
naar buiten uit de onderhandelingen voor
het nieuwe kabinet. Een paar dagen later
werd dit gelukkig weer afgezwakt door
'kandidaat-minister' van Ruimtelijke
Ordening Van Geel van het CDA.
Het is zeker niet de bedoeling helemaal
opnieuw te beginnen, zei hij.
Intussen had CDA-leider Van Balkenende
wel betoogd, dat het nieuw kabinet het
landelijk gebied niet op slot wil zetten.
Van Geel is het daarmee eens. Hij wil wel
rode contouren trekken om aan te geven
tot waar de steden mogen bouwen maar
dat geldt alleen voor de Randstad en
regio's als Brabant, waar de strijd om de
ruimte het scherpst is.
In andere gebieden, bijvoorbeeld rond
Appelscha, is ruimte zat, daar zijn die
scherpe grenzen niet nodig, vindt hij. Zijn
boodschap is in elk geval duidelijk: geef
gemeenten meer vrijheid om zelf te
bepalen waar ze willen bouwen.
Heemschut nam kennis van deze ontboe
zemingen en sprong onmiddellijk, nog
voor de eerste relativeringen werden
aangebracht, in het strijdperk, zoals we
van een alerte organisatie mogen
verwachten.
Met zorg heeft de Bond kennis genomen
van het terzijde schuiven van de Vijfde
Nota Ruimtelijke Ordening, liet zij de
kabinetsinformateur en de pers weten
tijdens haar Algemene Ledenvergadering
van 8 juni. Zij doet in een brief aan de
informateur een klemmend beroep op de
betrokken politieke partijen het cultuur-
historisch-ruimtelijk beleid krachtig te
continueren. Er is de afgelopen jaren veel
ruimtelijk relevant beleid tot behoud van
de cultuurhistorische schoonheid van ons
land vastgesteld. Denk bijvoorbeeld aan
het nieuwe beleid, dat onder de mooie
naam Belvedere de relatie cultuurhistorie
en ruimtelijke ordening wil uitwerken.
Van een partij als de LPF is nog geen visie
bekend over welk gewicht de cultuurhis
torie zal krijgen ten opzichte van bijvoor
beeld economische expansie. Heemschut
hoopt, dat het nieuwe kabinet wat dat
betreft de lijn van het demissionaire
kabinet doorzet en verder versterkt.
Jaap Kamerling
