UITKIJK 26
GROMINGEN 43
32
Heemschut
juni 2002
ijjnjurtKta 1
Suriname van oost naar west met op de
achtergrond het vervallen vroeg 19de-eeuwse
Ston Oso, het enige historische bakstenen
gebouw in Paramaribo buiten het oude centrum,
Zwartehovenstraat 88.
twee bufferzones eerst door de welstandscom
missie beoordeeld worden. Tot nu toe zijn er
geen duidelijke richtlijnen voor nieuwbouw in
de historische binnenstad. Als ik het voorbeeld
mag nemen het congresgebouw aan het
Onafhankelijkheidsplein. Dat ontwerp had
eigenlijk eerst door een welstandscommissie
beoordeeld moeten worden. Op zich heb ik
geen moeite met de architectuur, maar wel met
de locatie. Zo'n gebouw hoort daar niet thuis.'
244 monumenten
Zijn er voorbeelden op de monumentenlijst van de
architectuur van Hindoestanen of Javanen?
'Vooralsnog zijn er in totaal 244 monumenten
aangewezen, voor het merendeel zijn het grote
gebouwen, zoals het complex Fort Zeelandia,
het Presidentieel Paleis, het Ministerie van
Financiën, de Rooms-katholieke kathedraal
St. Petrus en Paulus, het hoekhuis Waterkant 2,
de Waag, de Hervormde kerk aan het Kerkplein,
de Lutherse kerk en de synagoge Neve Shalom,
maar ook kleine traditionele Surinaamse woon-
huisjes. Verder de Palmentuin, de begraafplaats
Oranjetuin, maar inderdaad geen moskeeën of
tempels. We zijn nu bezig met de formele
aanwijzing van Fort Amsterdam. Het wordt het
eerste monument van het district Commewijne.
Daarna volgt waarschijnlijk de Jodensavanne,
gelegen in het district Para, daar bevindt zich
nog de ruïne van een synagoge - een van de
oudste van het westelijke halfrond - een joodse
begraafplaats en een zogenaamde Creolen
begraafplaats. Bijzondere aandacht verdienen
ook de plantagehuizen aan de Commewijne,
waaronder Frederiksdorp, Peperpot,
Spieringshoek en Mariënbosch. Afgezien van
Commewijne bevinden zich in de districten
Saramacca, Coronie en Nickerie ook waarde
volle historische gebouwen die beschermd en
in stand gehouden moeten worden. Het zal
echter nog wel even duren eer er buiten
Paramaribo ook monumenten zijn aangewe
zen.'
Houtbouw is bij uitstek een gespecialiseerd onderdeel
van de bouwnijverheid. Ook het metselwerk met de
vele vormstenen verraadt historisch vakmanschap.
'Helaas zijn die ambachten er bijna niet meer.
Het echte vakwerk is hier moeilijk te krijgen.
De fijne profileringen verdwijnen dan uit het
houtwerk. En mensen hebben minder tijd om
iets mooi te maken, want tijd is geld. Je ziet
daardoor zowel een figuurlijke als een letter
lijke vervlakking. Goede baksteenmetselaars
ontbreken al helemaal in Suriname. Bij
sommige restauraties is dat te merken aan het
metselwerk, dat simpelweg met cement wordt
dichtgesmeerd, waarna er zogenaamde
baksteenprofileringen worden aangebracht.
Het is echter nep, geen vakwerk.'
Behoefte aan opleidingen
Er is hier dus ook een grote behoefte aan restauratie
opleidingen en gespecialiseerde bouwopleidingen.
'Ongetwijfeld. Het is trouwens ook een aanbe
veling geweest van ICOMOS bij de aanwijzing
tot historische binnenstad, dat aannemers en
architecten warm gemaakt moeten worden
voor het aanwenden van vaklieden en getraind
moeten worden in het vak van conservering- en
restauratietechnieken. Het vermelden waard is
dat de Algemene Aannemersvereniging hier op
eigen wijze het tekort aan geschoolde ambachts
lieden tracht op te vangen via de methode van
Werkend Leren.'
Tijdens ons onderzoek ontdekten wij dat er jammer
genoeg heel wat historische panden in vlammen zijn
opgegaan. Onder de latere slachtoffers waren het
Statengebouw en de naastgelegen Ministeries van
Algemene en Buitenlandse Zaken. Daardoor is een
gapend gat in de Gravenstraat geslagen. Wat ziet u
persoonlijk naast brand als een groot probleem voor
de monumentenzorg in Suriname
'Het grootste probleem is, hoe krijg je begrip
en waardering bij de eigenaren voor monumen
tale gebouwen als er geen subsidiefaciliteiten
zijn en je geen restauratiefonds en geen fiscale
voordelen te bieden hebt. Het gevaar van de
verwaarlozing is een grote kopzorg voor mij.
Ik denk dat we een heel stuk verder kunnen
komen als we in staat zijn de eigenaren finan
cieel enigszins tegemoet te treden. Ik weet niet
hoe we dit op korte termijn kunnen aanpakken.
We zijn wel bezig met het opzetten van het
monumentenbeheersinstituut en het is de
bedoeling dat we proberen een deel van de
monumentale gebouwen van de overheid
daarin onder te brengen. Wij nemen zo de
onderhoudstaak weg bij de overheid, omdat de
overheid het geld niet heeft om ze te restaureren
en vervolgens is er dan ruimte om ook particu
liere monumenten over te nemen en beheers
contracten af te sluiten, ook hier is rendabel
hergebruik noodzakelijk. Het wordt vergelijk
baar met Stadsherstel Amsterdam of
Willemstad en het Monumentenfonds Aruba.
Wij gaan het gebouwd erfgoed gebruiken als
katalysator bij de revitalisering van de histori
sche binnenstad. Mensen zien gewoon hoe het
er uit kan gaan zien. Het geeft een sneeuwbal
effect.'
Nieuwe monumentenverordening
Nog even naar de gevaren.
'In verband met de nominatie van de histori
sche binnenstad gebeurt het in tegenstelling tot
enkele jaren geleden gelukkig steeds minder
