Frankendael, de laatste buitenplaats
van Amsterdam
Hoe ver moet reconstructie historische tuinen gaan?
Jaap Kamerling
In de Amsterdamse tuinstad Watergraafsmeer, een droogmakerij
uit de 17de eeuw staat langs de Middenweg de laatst overgebleven
buitenplaats van Amsterdam: Frankendael. De andere buitens van
rijke Amsterdammers zijn in de loop der tijd verdwenen. Begin
volgend jaar wordt begonnen met het herstel van de historische
landschapstuin van Frankendael, een Rijksmonument.
42
Heemschut
december 2001
«irt
Rond de verschijning van dit nummer neemt
stadsdeel Oost/Watergraafsmeer een besluit
over bezwaren, die zijn ingediend tegen een
onderdeel van het herstelplan van tuin- en
landschapsarchitecte Anja Guinee en kunsthis
torica Lucia Albers, die de tuin voor een groot
deel in de oorspronkelijke staat willen terug
brengen.
Het is weer de aloude strijd: hoe ver moet je
gaan bij reconstructie. Kunnen de huidige
gebruikers van het openbare park, die de veran
deringen in de loop der jaren zijn gaan waarde
ren, leven met een ingrijpende reconstructie,
die de kap van heel wat volwassen bomen en
heesters met zich brengt?
Doordat Frankendael steeds werd gebruikt of
bewoond en in de tuin de Amsterdamse stads-
kwekerij werd gevestigd bleven buitenplaats
en tuin behouden. Acties uit de buurt konden in
de jaren '80 en '90 voorkomen, dat de kwekerij
plaats moest maken voor woningbouw.
Inmiddels is de oude glazen kas van de kwekerij
gesloopt maar prachtig herbouwd met schoor
steen en al. Hier zetelt nu het op ecologische
leest geschoeide restaurant De Kas.
Er wordt op dit moment gewerkt aan de aanleg
van een kruidentuin en een boomgaard rond de
Kas.
De buitenplaats zelf dateert vermoedelijk uit
1650 en werd gebouwd in opdracht van Daniël
van Liebergen, de eerste bewoner. Constantia
Catharina Balde en echtgenoot JacobJan
Op 12 mei 1928 was er na de Algemene Leden
vergadering van Heemschut een excursie naar
Frankendael.
Vermeeren breidden tussen 1720 en 1747 het
huis uit met een portiers- en koetshuis en een
vierhoekige uitbouw aan de achterkant. Jan
Gildemeester verfraaide later het huis met een
daklijst, een poort (1783) en een wapenschild.
In de gracht voor het huis staat een marmeren
fontein. Ignatius van Logteren beeldhouwde de
zeegod Poseidon, die hier met zijn gade, de zee-
nimïAmphitrite, verpoost. In een schelpvormig
bekken bevaart een bekoorlijk knaapje een
dolfijn.
De historische tuinen van Frankendael worden
straks opgenomen in een nieuw stadspark naar
ontwerp van bureau Sant ir Co, waarvan de
aanleg aardig vordert. Straks kunnen de
Amsterdammers genieten van een educatief
ensemble, bestaande uit een 18de en 19de-
eeuwse tuin en een van rond de millennium-
wende. In een artikel in het vakblad Groen
geven de ontwerpsters een uiteenzetting van
hun herstelplan.
