i
14
Heemschut
december 2001
lifi
Nederland een bioscoopconcern stichtte.
Als ondernemer werd hij door Menno Ter Braak
verguisd, omdat hij in zijn bioscopen geen
kunstzinnige films vertoonde. Toch was hij een
kunstliefhebber, wiens leven culmineerde in de
bouw van de prestigieuze bioscoop aan de
Reguliersbreestraat. Als architect werd aange
trokken H.L. de Jong. Hij kreeg tijdens de bouw
ruzie met Tuschinski en heeft dat wel geweten.
Voor de opening werd hij niet eens uitgeno
digd, zijn naam werd nooit meer genoemd door
Tuschinski. Maar het ontwerp is en blijft van
hem. Kees Doornenbal heeft al zijn bouwteke
ningen bestudeerd en kwam tot de conclusie
dat ze tot in detail uitgevoerd zijn. Maar de
afwerking is door kunstenaars gedaan. 'Ook het
interieurontwerp kan De Jong niet tegenge
staan hebben. Ik heb zijn kleinzoon gesproken.
Die vertelde dat zijn grootvader zijn eigen huis
ook gedecoreerd had op deze manier. De gang
was helemaal beschilderd.'
Achttien vrouwen
Voor het interieur trok Tuschinski een blik
decorateurs en kunstenaars open waar je u
tegen zegt. Een echte verrassing tijdens de
restauratie was de ontdekking van achttien
vrouwenfiguren in art deco stijl van Pieter den
Besten (1894-1972) op de bovenste ring, vlak
onder het plafond van de grote zaal. Ze
stammen uit 1931 en werden nog onder verant
woordelijkheid van Tuschinski aangebracht,
maar vijf jaar later, toen de directie in andere
handen overgegaan was, alweer weggeschil-
derd. Waarom?
'Decoratiekunst is gauw uit de mode, en wordt
dan vaak overgeschilderd. Een stijl is na tien
jaar uit de mode, dat is het lot van alle interi
eurs. In de Haagse bioscoop Asta, een gebouw
van vergelijkbare kwaliteit, zo niet mooier dan
Tuschinski, is alles weggehaald! Chris Lebeau
kon wel janken, schrijft hij later, want al zijn
decoratiewerk is daar weggehaald. Dat er toch
nog zoveel in Tuschinski bewaard is gebleven,
danken we onder meer aan het feit dat Abraham
Tuschinski het gebouw 15 jaar lang beheerde.
Dit was zijn levenswerk, hij vertroetelde het tot
het met. Zijn faillissement viel in de crisistijd,
en ook dat was in zekere zin een gelukkige
omstandigheid. Want er was toen geen geld
meer voor modernisering. Dat is de redding
van dit gebouw geweest. De nieuwe directie
versoberde alleen de grote zaal enigszins. Die
versobering halen we weg. We brengen de
De paradijsvogels van Dirk jan van de Laar.
bioscoop zoveel mogelijk terug tot de situatie
die Tuschinski het laatst liet aanbrengen. Dus
de situatie van 1931.'
Van Pieter den Bestens werk is heel weinig
overgebleven. Hij was een decoratiekunstenaar,
schilderde op muren, onder meer in Rotter
damse bioscopen, bijna alles is vernietigd. Hij
was dan ook in de vergetelheid geraakt. En dus
betekent de restauratie ook eerherstel voor
hem.
Pathékwaliteit
Tuschinski blijft een bioscoop voor het grote
publiek zoals voorheen. Maar wordt wel aan
gepast aan de eisen van deze tijd, en die van
Pathékwaliteit. Dat wil zeggen met goed zicht,
goede stoelen en veel beenruimte - telde de
grote zaal 1200 plaatsen, straks kunnen er nog
maar 800 mensen in, wat naar de huidige maat
staven nog altijd veel is. En met prima geluid,
beeldkwaliteit en airco. Het eerste balkon
krijgt een vip-karakter. Een chique ambiance,
met een aparte ingang, jassen die worden aan
genomen, extra ruimte, hapjes en een glas
champagne...
