DUIN EN KRUIDBERG:
OUD EN NIEUW
Jan-Derk Gerritsen
Een monument ontleent zijn ontstaan, zijn bestaan maar ook zijn voortbestaan
vaak aan het beschikbaar zijn van kapitaal. De poëzie van het monument was
goed af met de proza van het geld, getuige de vele kapitale villa's, buitenplaatsen
en landgoederen, die het duingebied bij Haarlem nog steeds markeren.
H
8
Heemschut
december 2001
llÜiiiL,
Landgoed Duin en
Kruidberg onopvallend
uitgebreid. Foto's Bil Tjoa.
Zo kwamen Duijnenberg en de Cruytberg tot stand in
Santpoort onder Velsen. En zo werd in 1994 Heem
schut Noord-Holland gevraagd eens te komen oorde
len over de plannen, die de huidige eigenaar van Duin
en Kruidberg, de ABN AMRO, had met wat inmiddels
zijn conferentieoord is geworden. Als monumentenbe
schermer moetje wel eens een oogje dichtknijpen, als
je met zo'n uitbreidingsplan wordt geconfronteerd:
tijden veranderen en behoeftes dus ook. Daarmee
rekening houdend zou alleen een kniesoor de voorna
melijk ondergronds gerealiseerde bijbouw naar de
prullenmand hebben verwezen. Wat door privé-kapi-
taal in de 17de eeuw is opgebouwd kan door maat
schappelijk kapitaal in ons eigen tweede millennium
weer behouden blijven, zonder noemenswaardige
aantasting van een kapitale geschiedenis.
Het ontstaan
De kassier van de Amsterdamse Wisselbank, bewind
hebber van de Verenigde Oost-Indische Compagnie,
koopman en schepen van Amsterdam, Hendrik Reynst,
kooptin 1634 voor nog geen 12.000 gulden de boeren
hofstede Duijnenberg en verfraait deze na verloop van
tijd met onder meer een formele tuin. De omschrijving
luidt: 'een welgelegen hofstede met een groot welbe
mind huis en schoon beplante boomgaard'. Het nabij
gelegen huis en hofstede Cruytberg wordt in 1644
gekocht door Balthasar Coymansheer van Streefkerk
en schepen van Amsterdam. De hofstede Duin en Berg
heeft in 1760 al een waardestijging doorgemaakt tot
17.000 gulden, af te lezen van de omschrijving: 'een
hofstede of buitenplaats genaamd Duijnenberg met
daarop een herenhuis, stalling, koetshuis, wagenhuis,
verder getimmerte, bepoting en beplanting tezamen
6 morgen en 50 roeden'.
De Cruytberg verandert in 1682 van naam en heet dan
's Princenbosch. Voor 30.000 gulden gaat het over
naar: Zijne Hoogheid den Heeren Prinse van Orangie,
WillemlII(1650-1702 Hij is de zoon van Willemllen
Maria Stuurt, van Engeland. Willem zou later nog de
katholieke Engelse Koning Jambus II verdrijven en zelf
koning van Engeland worden. Hij zat dus ook meer in
Engeland dan op zijn buitenverblijf in Santpoort. De
enige, die zijn redelijk duistere gangen in Santpoort is
