juni 2001
Heemschut
31
Son, dat aan de linkeroever is gelegen, één
gemeente. Breugel ligt op een van de grote
zandgronden die door De Meijerij lopen.
Cultuurlandschap
Zigzaggend verplaatsen we ons door woon
wijken van Breugel. Het gaat hierbij om de
Beemdstraat, Doormanlaan, Van Gendtlaan,
Nijnselweg en de Planetenlaan, die we over
steken. Zo komen we bij de Vresselseweg.
Via fraaie buurtschappen en gehuchten als
Eigen en Zwijnsbergen rijden we verder in
noordelijke richting. Aan de zuid-westzijde ligt
een laag beemdengebied. Dit wordt door een
steile kant van de hoger gelegen akkergronden
gescheiden. De Dommel ligt hier in een vrij
diep uitgesneden dal. Als we het cultuurland
schap op ons in laten werken dan is de vaak
kleinschalige afwisseling enorm.
Een aantal steden, dorpen en buurtschappen
vindt zijn oorsprong aan de loop van de Dommel.
Dat is ook met St. Oedenrode, in de volksmond
'Rooi', het geval. Het moet gezegd worden: het
plaatsje is in alle opzichten een verrassing.
Deze historische plek blijkt al jaren geleden
terecht uitgeroepen te zijn tot de meest groene
plaats van Europa. Wandelend langs het histo
rische marktplein, de gebouwen en kastelen
komt het verleden tot leven.
Dommelrode
Indrukwekkend is kasteel Dommelrode dat
aanvankelijk in een bocht aan de Dommel was
gelegen. Dit voormalige slot werd tussen 1605
en 1645 bewoond door de Kwartierschout van
Peelland. Een noodzakelijke en ingrijpende
restauratie werd in 1963 afgerond. Momenteel
maakt het onderdeel uit van het gemeentehuis.
Opmerkelijk is tevens het 15de-eeuwse kasteel
met park Henkenshage. Het kasteel was een
van de kasteeltjes en buitenhuizen die indertijd
rond St. Oedenrode werden gebouwd.
Overigens is van het oorspronkelijke huis dat
rond 1850 is gebouwd weinig over. Onder
leiding van architect Jos Cuypers kreeg het een
neogotisch uiterlijk. De tuinen die een opper
vlakte van elf hectare beslaan zijn aangelegd
door tuinarchitect Leonard Springer. In verband
met de bestemming van horecafunctie is het
pand ingrijpend verbouwd. Daarbij schijnt de
hand gelicht te zijn met adviezen van de
Rijksdienst voor de monumentenzorg.
Coulissenlandschap
Ondanks het feit dat St.Oedenrode veel te
bieden heeft fietsen we verder. Via het jonge
dorp Boschkant, steken we de Dommel over via
de Bobbelnagelse brug. We rijden nu langs de
rechteroever. De akkers die opbollen in het
landschap wisselen elkaar als coulissenland
schap af. De geschiedenis van de akkers gaat
terug naar de vroege middeleeuwen. Veel
boeren hadden het erg moeilijk op de arme
zandgronden. De humuslaag was door roof
bouw geheel verdwenen. De kuddes schapen
werden gebruikt voor de bemesting.
Rechts liggen middeleeuwse ontginningsgron-
den. Deze gaan verder op in het natuurgebied
De Hooidonse watermolen.
De Geelders. We vervolgen de Dommel en
raken onder de indruk van de variatie. De uit
1842 daterende beltkorenmolen De Genenberg
bij Genemonde steekt fier boven het landschap
uit. De molen die uit ronde bakstenen is opge
bouwd wordt bewoond. We maken een rondje
St. Michielsgestel. De Dommel slingert domi
nant en vriendelijk door het dorp. Daar moeten
we snel terug komen!
We fietsen in oostelijke richting naar Schijndel.
De Schijndelseweg gaat over in de Gestelseweg
en we vervolgen de weg via het gebied
Meijdoorn naar Den Dungen. Zo bereiken we
langzaam Den Bosch. In de verte wuift de St.
Jan ons al vriendelijk toe. De Bossche Broek is
een fantastische natuurbuffer tussen stad en
platteland. Langs de Zuid-Willemsvaart berei
ken we de hoofdstad van de provincie Noord-
Brabant. We drinken een Dommels biertje.
Hoe kan het anders, aan... de Dommel.
H. van den Eeden is journalist te Heusden.
Bij de ANWB/VW zijn verschillende fietsroutes
over het Dommeldal verkrijgbaar.
Literatuur
Bulthuis N., De Dommel en haar watmnolens. 1996.
Heesewijk., R. van, De Dommel, waterlong van
Brabant, 1996.
Uitgave: De papieren tijger.
Met dank aan K. Leenders te Den Haag.
