Steenrestauratiemortel
■J
Atelier Venbroek
Te koop wegens emigratie:
sfeervolle 18feeuwse Betuwse boerderij
met twee ruime schuren,
op 1600 mrgrond in dorpskern.
Nagenoeg geheel in autentieke staat.
Rijksmonument; restauratie aanbevolen;
subsidie-en belastingaftrekmogelijkheden
Vergunning voor detailhandel.
Tel. 0344-642810, Elisabeth Lansberg
RTIPREX
46
Heemschut
Begijnhof
De oudste voorbeelden van plafondschilderin
gen in Amsterdam vindt men in het Begijnhofje
waar de huizen van omstreeks 1425 dateren. Bij
sloop- en restauratiewerkzaamheden kwam een
voorstelling van geschilderde ranken op een
sleutelstuk te voorschijn in een laat-gotische
16de-eeuwse stijl. Onderzoek in de andere
huisjes leverde minder sensationele vondsten
op. In het huisje op nummer 43 trof men op de
balken alleen een rode waas. Microscopisch
onderzoek toonde aan dat deze waas toch een
verfsysteem bleek te zijn, opgebouwd uit een
grondering van krijt en lijm, waarover een
glaceerlaag, een transparante verflaag met veel
olie en weinig pigment. Op een sleutelstuk op
nummer 7 vond men een grijze verflaag die
oorspronkelijk blauw was maar door ontkleu
ring van het pigment was verschoten. Men
moet er bij kleurreconstructie eigenlijk altijd op
bedacht zijn dat kleuren in de loop van de tijd
kunnen verschieten, veroorzaakt door de kwali
teit van het pigment dat niet altijd lichtbesten-
dig is. Daarnaast beïnvloedt de kwaliteit van het
bindmiddel de kleur, zoals olie die op den duur
vergeelt waardoor de kleur ook vergeelt. Het
achterhalen van oorspronkelijke kleuren in de
architectuur aan de hand van olieverfschilde
rijen is om die reden eveneens een onbetrouw
bare onderneming. Zo vermoedt Zantkuyl dat
de okergeel-bruine luiken op een voorstelling
van de Dam door Pieter Saenredam eigenlijk
groen waren.
Ook het exterieur
Ook in het exterieur hanteerde men verwoed
de schilderskwast. Men vond het toen nog niet
zonde van het uiterlijk van natuursteen om deze
te schilderen. Dat zou ten goede komen aan de
gebeeldhouwde voorstelling en de oppervlakte
structuur, verkregen door de bewerking van de
steen zoals frijnen en boucharderen. Die
zouden anders door vervuiling en aanslag
onzichtbaar worden. Waarom het paleis op de
Dam, geheel uit natuursteen opgetrokken,
nooit aan de buitenzijde geschilderd is? Dat is
ook heel vreemd. De heer Zantkuyl speurt hier
dan ook nog steeds naar verfsporen.
De spreker tracht kleurentrends vast te stellen.
Zo zouden de bakstenen gevels van de
Amsterdamse grachtenpanden aan de buiten
zijde in de 17de eeuw rood gekleurd zijn
geweest, in de 18de eeuw bruin en in de 19de
eeuw zwart. Het witpleisteren van bakstenen
gebouwen aan de rand van de stad doet om
streeks 1830 zijn intrede. Deze gewoonte zou
van het platteland naar de stad zijn overge
waaid. Vanaf omstreeks 1830 werden houten
kozijnen steengrauw - een naar grijs neigende
kleur - en ramen en deuren grachtengroen
- een diep donkergroene kleur - geschilderd.
Gele kozijnen zijn er nooit geweest.
Geel favoriet
De tegenwoordige kleurontwikkeling waarin
geel juist favoriet is, ziet hij met lede ogen aan.
Getracht wordt om met deze kleur zandsteen
na te bootsen, maar zandsteen is nooit geel,
stelt de spreker enigszins verontwaardigd. Het
liefst zou Zantkuyl het huidige kleurenbeeld in
de Amsterdamse binnenstad willen bevriezen.
Het kleurenbeeld dat hier wordt bedoeld is
steengrauw, bentheim - een crèmekleur - en
gebroken wit voor de natuurstenen onderdelen
van de gevel, het stucwerk en de kozijnen, en
grachtengroen voor de deuren, de ramen en de
stoephekken. Hoewel sommige panden ouder
zijn dan 1830 en daardoor bij kleurreconstruc
tie voor andere kleuren dan steengrauw en
grachtengroen in aanmerking komen, heeft het
huidige stadsbeeld de juiste harmonie. Kleur
reconstructie bij de oudere panden zou daarom
achterwege kunnen blijven. In geval van stads
vernieuwing in de oude stad moet eveneens
zoveel mogelijk bij het bestaande kleurenbeeld
worden aangesloten.
In een volgend artikel zal een aantal discussies
over kleurgebruik in de historische architectuur
nader worden belicht.
Drs. O. van der Klooster is architectuurhistorica en
adviseur kleur en materiaalgebruik.
Restauratie en Conservatie van schilderijen
en lijsten
Houtsnij en beeldhouwwerk naar voorbeeld
en eigen ontwerp
Opdrachten uitgevoerd voor musea,
gemeenten en particulieren
v^E.M. Venbroek - Lunet 2 - 7411 PD Deventer - Telefoon 0570 - 631763y
ta
Een minerale polymeergebonden restauratiemortel
samengesteld uit steengranulaten geschikt voor alle
zand en kalksteensoorten, verblend en baksteen
Terra cotta. hardsteen enz.
A
Onderscheidt zich door:
kleurechtheid
uitstekende aanhechting
krimpvrij
vorstbestendig
veroudering als basismateriaal
diverse korrelgroottes
aangepaste hardheid
hoge product kwaliteit
uitgebreid wetenschappelijk technisch
onderzoek (rapport aanwezig)
Kantoor en showroom
Rijksstraatweg 73, 3454 JE De Meern
Tel. 030-6664369, Fax 030-6665499
De Grote Kerk te Breda
april 2001
