Alleen samenwerking redt
kasteel De Haar
Karei Loeff
/xU li
l
II3 'I I .0
Het is bijna niet voor te stellen dat in het midden van het land,
pal naast oprukkende Vinex-wijken, een landgoed ligt van ruim
400 hectare. Temidden van dat landgoed staat een kasteel van
on-Nederlandse omvang. Een kwetsbaar kasteel, waaraan nodig
onderhoud gepleegd moet worden. De harde werkelijkheid van
het ideale sprookjeskasteel, dat als 'Kanjer' onlangs 10 miljoen
rijkssubsidie in de wacht sleepte.
Stijl
februari 2001
Heemschut
29
ia-a«3
^w.n Kiü flitfi i-a-
- - <;j
Kasteel De Haar is van een ongekende groots
heid. Het gebouw past vanwege de conceptie
en door zijn wordingsgeschiedenis niet in de rij
van kastelen die we in Nederland kennen. Veel
meer hoort De Haar in de rij van kastelen als
Pierrefonds in Frankrijk, Neuschwanstein in
Duitsland, Hearth Castle in Californië. Qua
architectuur is er verwantschap met grootse
eclectische villa's als bijvoorbeeld villa Hugel te
Essen of het huis van de collectioneur Frick in
New York.
Adel en nouveau riche
Meer dan een eeuw geleden, in 1890, werd
P.J.H. Cuypers, op dat moment Nederlands
meest bekende bouwmeester van kerken, bena
derd door Victorie Stuersvoor een bijzondere
opdracht. Baron Etiënne van Zuylen van Nyevelt
is van plan om zijn voorvaderlijk stamslot,
dat dateert uit 1391, te herbouwen. Op dat
moment is De Haar een ruïne, met een klein
dorpje aan de voet van het eens zo machtige
slot. De Stuers, die zich in Den Haag bezig
houdt met de zorg voor monumenten, weet
Van Zuylen op een aantal ritten door de omge
ving te interesseren voor dit immense project.
Door het huwelijk tussen Etiënne van Zuylen
en Hélène de Rothschild had het oude adellijke
geslacht Van Zuylen de grandeur van een adel-
Zijvleugel met links de entree van het kasteel.
Foto A.A. Dullé.
lijke en een rijke familie gekregen. Hierdoor
was het voor het in 1887 gehuwde paar moge
lijk om aan te vangen met de restauratie.
Aanvankelijk waren de ideeën bescheiden, maar
voor de bijna 70-jarige Cuypers was dit zijn
eerste grote particuliere opdracht. De architect
had naam gemaakt met kerken en openbare
gebouwen, maar een kasteel van een dergelijke
omvang herstellen en completeren, dat was een
eervolle taak voor deze éminence grise...
Door Van Zuylen werd het in 1857 gerestau
reerde kasteel Pierrefonds in Noord-Frankrijk
als een ideale restauratie gezien. Dit door de
bekende restauratie-architect Viollet Le Duc
gecompleteerde kasteel oogt in eerste instantie
volkomen middeleeuws. Door aan te sluiten bij
alle denkbeelden over de middeleeuwse archi
tectuur ontstaat er een ideaalbeeld, dat zich
door menigeen als een sprookje laat omschrij
ven. En hoewel sommigen het kasteel nog