Flink cultuurhistorisch oogsten
Bert Franssen
Provincie Gelderland gaat voor de cultuurhistorie
Belvoir. Zo heet de notitie van Gedeputeerde Staten van
Gelderland, waarin de cultuurhistorie een grote rol toebedeeld
krijgt. Natuurlijk heeft zo'n stuk een hoog 'we gaan met z'n allen
rond de tafel zitten'-gehalte. Met een missiebeleidsopgaven,
doelstellingen, en het vinden van een adequate balans tussen
behoud en ontwikkeling. Maar er spreekt een bijna onverzettelijke
wil uit om de cultuurhistorie nu eens een mooie plaats te geven
in het beleid. En, er worden forse uitspraken gedaan.
4
Heemschut
Op de kamer van drs. J.A. van de Zande, hoofd
van de onderafdeling Monumenten en archeo
logie, hangt een enorm affiche met de tekst van
het Verdrag van Gelre. Dat werd op een confe
rentie ondertekend door bestuurders van
gemeenten, waterschappen en belangengroe
pen. De tekst:
Cultuurhistorie is geen belemmering
Maar geeft vorm aan onze toekomst
Het is een fundam-entele waarde
In onze samenleving
Van dat besef moet iedereen worden doordrongen
Wij zullen ons hiervoor inzetten
Arnhem, 4 februari 2000
Van de Zande zelf en beleidsmedewerker
drs. H. C. He Jong zijn in elk geval beslist:
Gelderland gaat nu voor de cultuurhistorie.
Een van de drie beleidsopgaven in hun nota
Belvoir is zelfs: 'Realiseer dat cultuurhistorie als
volwaardige wegingsfactor in de ruimtelijke
inrichting en als bepalende factor voor de
kwaliteit van de leefomgeving functioneert.'
Dat is niet mis en dat schept verwachtingen,
want ook Provinciale Staten zullen de notitie
rond het verschijnen van dit blad probleemloos
aanvaarden, verwachten ze. En niet alleen het
politiek draagvlak voor de gebiedsgewijze
benadering is groot, zeggen ze. De reacties in
het algemeen zijn 'heel erg positief. Heemschut
gaat hier ongetwijfeld flink oogsten.
'Aandacht voor de cultuurhistorie in de ruimte
lijke ontwikkeling bleef tot nu toe een beetje
in de vrijblijvende sfeer hangen,' zegt Van de
Zande. 'Met het gevolg, dat we vaak onze eigen
cultuurhistorische biotoop niet kennen.
Cultuurhistorie is één van de belangrijkste
kwaliteiten van onze leefomgeving.'
Zijn collega De Jong: 'Het gebeurt vaak genoeg
dat er een weg wordt verbreed, of een nieuw
tracé aangelegd. Dan stuit men op een schedel.
Tja, laten we nu maar doorgaan met die weg.
Weet je van tevoren veel meer over het betrok
ken gebied, dan kom je tot meer verantwoorde
beslissingen.'
Passewaaij
Hij geeft daarvan een voorbeeld. Eind 1998
deed men op de Vinexlocatie Passewaaij, ten
westen van Tiel, een buitengewoon belangrijke
archeologische vondst. 'Wij wisten dat er iets
lag. Maar de site die te voorschijn kwam, over
trof onze stoutste verwachtingen. Er kwamen
Romeinse grafheuvels en een nederzetting te
voorschijn. De wetenschappers lopen nog
steeds likkebaardend rond. Hadden we vooraf
geen informatie gehad, dan was men gewoon
met nieuwbouw begonnen. Nu liet de
gemeente Tiel vooraf een gedegen onderzoek
doen en paste vervolgens het bouwtempo aan.'
De vondst heeft uiteraard consequenties voor
de vormgeving van de geplande woonwijk. In
het kader van Belvedere moet een dergelijke
vondst richtinggevend voor de nieuwbouw zijn,
de creativiteit stimuleren, en de wijk het karak
ter geven die bij de historie past. Het is nu
zaak daarbij de projectontwikkelaar mee te
krijgen.
Maar ten tijde van de vondst was de nota
Belvedere nog niet uitgebracht en dat merk je.
Want was de vondst dit jaar pas gedaan, dan
zou het volgens De Jong 'zeer de vraag' geweest
zijn of de wijk überhaupt nog tot stand zou
komen.
Tien Belvedere-gebieden
De landelijke Belvedere-nota heeft in
Gelderland tien gebieden met grote cultuurhis
torische waarden aangewezen en beschreven.
De Belvedere-gebieden. Daar zitten behalve de
Bommelerwaard Land van Maas en Waal en
Winterswijk, ook niet zo wijd en zijd bekende
streken bij, met vaak mooie namen als
Ooijpolder-Millingerwaard, Speuld-Garderen,
en Nijkerk-Arkemheen.
Valt er voor de provincie dus niets meer te
doen dan dit aantal nog wat uit te breiden?
Van der Zande: 'Wij volstaan niet met een
aantal gebieden. Heel Gelderland is ons
Belvederegebied. Maar we komen waarschijn
lijk niet zo gauw in actie in gebieden waar het
de cultuurhistorie heel erg voor de wind gaat.'
'We moeten eerst zorgen dat we weten waar we
over praten. We gaan dus de hele provincie
inventariseren en ons materiaal in een databank
onderbrengen. Vooral de historisch-geografi-
sche aspecten zijn onderbelicht. Er is natuurlijk
oktober 2000
