'Klaas aan de Brug' bedreigd
H.Reynders
In het mooie Twente met zijn afwisselende landschap en rijke
bouwkunst wordt de enige schippersherberg van Hengelo met
sloop bedreigd. De auteur H. Reynders, lid van Heemschut
Overijssel bepleit het behoud van dit specimen van landelijke
bouwkunst.
30
Heemschut
In het derde kwart van de 19de eeuw beschreef
Craandijk het landschap en de landgoederen in
Twente.' De lezer komt onder de indruk van de
wisselende natuur met het coulissenlandschap
en de onontgonnen woeste gronden, voorna
melijk heide met daar tussen de typische lande
lijke bouwkunst. In het midden van de 20ste
eeuw beijverde Jans zich om met name de
landelijke bouwkunst in Twente te documente
ren, waardoor zijn vele tekeningen het inmid
dels klassieke hallehuis vereeuwigden.2
Wie Twente enigermate kent weet dat, op dit
voor Nederlandse begrippen vrij hoog gelegen
landsdeel, er vroeger nauwelijks sprake was
van water van enige betekenis. Het land tussen
Dinkel en Regge werd slechts doorstroomd
door vele onooglijke beekjes, die vaak aanlei
ding waren tot het stichten van nederzettingen
en adellijke huizen. Toch vroegen het plaatse
lijke belang en de later ontluikende industrie
om vervoersmogelijkheden, waartoe de beken
benut werden. Dat leidde destijds tot kunstgre
pen om de ondiepe beken toch te bevaren,
gevolgd door het graven van verschillende
kanalen (Twickelervaart, Nordhornkanaal,
Overijsselskanaal, e.a.).
Het is interessant om te lezen hoe vindingrijk
men was om in het droge, waterarme Twentse
land, desondanks tot enige scheepvaart te
komen. Het boek 'Varen waar geen water is'
beschrijft deze materie.'
Schippersherbergen
Na deze korte inleiding zal het niemand
verwonderen dat er in Twente slechts weinig
schippersherbergen zijn te vinden. Toch
wijdde Van Deinse een hoofdstuk aan de water
wegen van Twente, waarbij hij verschillende
schippersherbergen noemde.4 Die spaarzaam
aanwezige schippersherbergen zijn historisch
gezien van grote waarde. Anderzijds ontston
den die herbergen vaak uit ter plaatse aanwe
zige boerderijen of cafés zodat de architectuur
meestal exemplarisch is voor de bouwkunst van
de streek. Het oorspronkelijke pand diende
daartoe een aanpassing te ondergaan, omdat er
enerzijds een boerenbedrijf in was gevestigd
en anderzijds accommodatie gewenst was voor
gasten en de opslag of overslag van goederen.
Deze tweeledige functie leidde niet zelden tot
afwijkende bouwvormen, die betrekkelijk
schaars zijn en tevens getuigenis afleggen van
een vorm van scheepvaart die heden tot het
verleden behoort.
De schippersherberg, een bijzonder hallebuis.
Foto's auteur.
oktober 2000
