augustus 2000
Heemschut
39
beleid de subsidiestroom opdroogde en voor
restauraties slechts 70 subsidie van de subsi
diabele kosten beschikbaar was, d.w.z. dat de
reële kosten slechts voor ca. 50 waren
gedekt. Het resterende deel moest verder zelf
worden opgebracht. Bovendien moest voor
subsidietoekenning de toekomstige gebruiker
bekend zijn, wat het effect heeft van de vicieuze
cirkel: zonder gebruiker geen subsidie, maar
zonder subsidiegarantie geen gebruiker. De
restauratie van kasteel Rosendael, 1986-1889,
sloot als grote na-oorlogse restauratie die
periode af. De restauraties van Waardenburg
en Nederhemert bleven liggen, ondanks voort
durende pogingen om subsidie te verkrijgen. In
de afgelopen twintig jaar is er nauwelijks geres
taureerd. Intussen was de stichting andere
wegen ingeslagen.
Publieksactiviteiten
Voor het creëren van een groter draagvlak en
liquide middelen is de stichting haar beleid
gaan afstemmen op twee sporen. De reeds
bestaande inhoudelijke taak was restauratie en
onderhoud waarvoor een eigen team van
deskundigen aanwezig is. Nieuw is echter de
publieksgerichte taak die werd ontwikkeld met
de openstelling voor het publiek van zeven van
de 22 in haar bezit zijnde kastelen en huizen,
t.w. Ammersoyen, Cannenburch, Doorwerth,
Hernen, Rosendael, Verwolde en Zypendaal.
In de zeven kastelen zijn samen 100 kamers
zodanig ingericht dat het idee ontstaat dat de
bewoners er nog wonen. De aanschaf van de
meubilering behoort tot de museale functie van
de stichting. De 100 kamers vormen de kern
van het huis en trekken per jaar 110.000 bezoe
kers. Andere vleugels en bijgebouwen zijn
opengesteld voor ontvangsten, recepties e.d. en
zijn goed voor 20.000 bezoekers per jaar. Dat er
in verband met het kwetsbare interieur en in
het bijzonder de vloeren beperkingen gesteld
worden, is geen belemmering voor degenen die
kiezen voor een fraaie entourage voor een fees
telijk evenement. Voor de stichting ligt er de
extra taak het evenwicht te vinden tussen het
groeiend aantal bezoekers en de zorg voor het
behoud. Verder organiseert de stichting
bijzondere evenementen met theatervoorstel
lingen, dauwtrappen, concerten en diverse
andere evenementen, die middels persberich
ten, de website en de maandelijkse Nieuwsbrief
in de aandacht komen.
Het jubileum
De publieksactiviteiten zijn erg duur, maar
beïnvloeden positief het draagvlak van de stich
ting dat uit ca. 6.000 begunstigers bestaat.
Hiermee is de stichting een gemiddeld grote
organisatie, die graag nog verder groeit. Het
60-jarig bestaan was dan ook aanleiding tot drie
activiteiten: het aanbieden van een themanum
mer (april) door het blad Monumenten, extra
Kasteel Nederhemert in verval.
activiteiten voor de werving van begunstigers
en de publicatie door Waanders van een boek
over het brede terrein van theoretische en prak
tische werkzaamheden van de stichting. Hierin
komen aan de orde de veranderende restaura
tie-opvattingen die zijn af te lezen aan de
twintig restauraties die Geldersche Kasteelen
in de loop van haar zestigjarig bestaan heeft
voltooid. Zo volgden na de 'reconstruerende'
en de 'interpreterende' de 'conserverende' fase.
Ook de relatie met de landschappelijke omge
ving en de motivering voor de meubilering van
de interieurs wordt besproken.
Het aanbreken van betere tijden
Het groeiend aantal bezoekers weerspiegelt de
economische situatie in ons land die na de
magere jaren '80 nu een hoogtepunt beleeft. Er
is meer ruimte voor subsidie. Voor de voltooi
ing van de restauratie van Landfort die vanaf
1981 stil lag, werd in 1998 subsidie verkregen.
Ook scoort de stichting goed met de toeken
ning uit het Provinciaal restauratie uitvoerings
programma 2000-2005 (PRUP) van subsidie
voor drie nieuwe (deel)restauraties en een
lopende aanvraag: kasteel Wisch (bordes), huis
Verwolde (stoepen), huis Aerdt (koetshuis) en
de kademuren van huis De Voorst (met ook een
gift van de Postcodeloterij). Intussen heeft de
overheid ingezien dat het met de grote monu
menten, de Top 100 (wat er in werkelijkheid
109 zijn) - de 'kanjers' - slecht gesteld is en
reserveerde zij in 1999 t.b.v. de zogeheten
'kanjerproblematiek'100 miljoen. Punt is
echter dat er 3 40 milj oen nodig is voor deze
'Top 100' der Nederlandse monumenten. De
Rijksdienst stelt criteria op voor de verdeling
die in de zomer bekend wordt. Na tientallen
jaren touwtrekken is de aanvraag voor
Nederhemert gehonoreerd. De restauratie van
Waardenburg is in het PRUP opgenomen voor
2006 en staat dus in de belangstelling.
Kasteel Nederhemert
Voor Nederhemert is het nog afwachten wat
deze zomer de uitkomst van de 'kanjerregeling'
is. Ook moet het eigen aandeel worden gefi
nancierd voor de werving waarvan veel actie
nodig is bij de bestaande fondsen en instellin
gen. Voor Nederhemert was in 1991 onder
leiding van de Geldersche Kasteelen een
commissie van deskundigen ingesteld die zich
moest beraden over de vraag of er sprake was
van een ruïne of een zwaar beschadigd huis
(vergeten oorlogsschade). De commissie
concludeerde voor het laatste. Voor de goed
keuring van de plannen moet zoals vermeld de
nieuwe gebruiker bekend zijn. Geldersche
Kasteelen kiest voor een bestemming die past
bij het gebied en ziet als doel verhuur. Zij heeft
een marktonderzoek laten uitvoeren, waaruit
bleek, dat er concrete belangstel ling van de
omgeving is. Verder is zij in overleg met
partijen. Welk deel van en hoe Nederhemert
gerestaureerd gaat worden is onderdeel van een
intensief proces, waarbij de directie, de eigen
deskundigen en architect Walter Kramer
partner zijn. De geïnteresseerde leek zal
evenals alle betrokkenen verheugd zijn als op
Nederhemert niet alleen het verval, maar ook
het vandalisme stopt en er misschien wel
dankzij de lange periode van wachten een
bijzonder voorbeeld van voortschrijdend
inzicht op het gebied van de restauratiekunde
wordt neergezet.
Drs. R. Koning is PR-m.edewerker van Heemschut
Gelderland.
