februari 2000
Heemschut
5
pen. Iets wat momenteel met de huidige golf
van criminaliteit op stations weer schrijnend
actueel is. De bouwmaterialen, glas en staal,
zijn bovendien zo gekozen dat ze gemakkelijk
te reinigen zijn en weinig uitlokken tot verniel
zucht.
Jammer is alleen dat, zoals inzender Jan-Derk
Gerritsen al opmerkte, de omgeving van het
station niet aangepast is aan dat futuristische
karakter. Het is een beetje een rommeltje.
Vormfreak
De tweede keus van Bert Franssen viel op het
gebouw van de Gasunie in Groningen van
Alberts en Huut vanwege de sterke vorm. 'Ik
ben nu eenmaal een vormfreak. Blokkendoos
architectuur kan me zelden bekoren. Al te
Hollandse bescheidenheid hoeft van mij niet zo.
Iets van groots en meeslepend kan helemaal
geen kwaad.' Zijn persoonlijke keuze buiten de
inzendingen om is het Piraeusgebouw op het
Amsterdamse KNSM-eiland van Hans Kolhojf en
Christian Rapp. Een merkwaardig gebouw,
donker en somber ogend maar van een sculptur
ale schoonheid. Het is op een buitengewoon
creatieve manier om een veel lager voormalig
havengebouwtje gevlochten. Piraeus is ongelo
felijk mooi gedetailleerd, vindt Bert. De oost
zijde oogt als een schilderij van Mondriaan met
een uiterst gevarieerd patroon van loggia's en
vensters. De zuidzijde imponeert door de vorm
met de lijnen van het dak, die naar het havenge
bouwtje aflopen. Staande voor de westelijke
toegangspoort past slechts stille bewondering.
Verwarring
Niets is zo verhelderend als verwarring', zo
citeert redactrice Mariëtte Polman Wint T.
Schippers. Bijzondere architectuur geeft verwar
ring. Het zet je hersens en zintuigen hevig aan
het werk en laat je lichtelijk verbijsterd achter
omdat de essentie van het gebouw onbenoem
baar blijkt. Dat is precies wat zij keer op keer
beleeft bij gebouwen als de uitbreiding van
Museum Boymans van Beuningen van Benthem
Crouwel, het Teylers Museum van Hubertjan
Henket in Haarlem of hetMuseum Beelden aan
Zee in Scheveningen van Wim Quist. Maar het
geldt ook voor de onlangs gerealiseerde ING-
Bank In Haarlem van Max van Aerschot. Het zijn
gebouwen waar je vol genot naar kunt kijken en
die je hart sneller doen kloppen. Wat een
verademing tussen al die poeha van opdringerige
gebouwen, die zichzelf en de omgeving ontken
nen. Wat een verschil met de bloedeloze mono
tonie van zoveel gebouwen, die overal ter wereld
hadden kunnen staan. Wat een aangename
afwezigheid van het zogenoemde Grote Gebaar,
dat bij nader inzien klatergoud blijkt te zijn.
Menselijk
Voor mij zelf eindigden het
Bonnefantenmuseum en de Algemene
De ING Bank te Haarkem. Architect: Max van Aershot. Foto Mariëtte Polman.
Rekenkamer in Den Haag ex aequo. Het archi
tectenechtpaar Aldo en Hannie van Eyck
kreeg bij de bouw als beperkende conditie
mee, dat aan de voorgevel vcan het 16'lc-
eeuwse voorgebouw van de Kamer niets
mocht veranderen en dat het beschermd stads
gezicht ter plaatse geen geweld mocht worden
aangedaan.
Het resultaat is een juweel van menselijke
architectuur. Het veelvormige en kleurrijke
nieuwe hoofdgebouw slingert met zijn
geknikte geveldelen langs de bestaande
bebouwing. De hoogte varieert in reactie op
de monumentale omgeving. En op de gevel
stroken is een tegelpatroon van halve cirkels in
liefst zestien kleuren verwerkt. De vorig jaar
overleden Van Eyck bij de opening van zijn
laatste werk: 'We hebben het eentonige opsta
pelen van verdiepingen doorbroken. En van
welke kant je het gebouw ook benadert, je ziet
steeds een andere kleurstelling.' Een humaan
gebaar van de architect is, dat alle werknemers
vanuit hun kamer naar buiten kunnen kijken
en zelf het klimaat kunnen regelen.
Een verademing in een tijd van veel kille,
harde architectuur.
Valkhof een kist
Nog wat reacties van lezers. Gerard Meijer uit
Malden geeft de foto van het genomineerde
Museum Valkhof een compliment. Het lijkt
zo heel wat maar het is het niet, vindt hij. Het
museum kan model staan voor alles wat wordt
bedoeld in het artikel Apotheose van
'Waarnemer' in hetzelfde nummer. Op de
krantenfoto, die hij meestuurde, is het gebouw
een 'kist'. Het is geen architectuur, het is
emballage. En zelfs de toegang tot het
verpakte is mislukt.
Over de koffietent op de Haagse Plaats merkt
hij op, dat dit historische plein met zijn goed
bewaarde gevelwand door elke koffietent zou
worden geschoffeerd. Maar de nieuwe tent is
wel een verbetering t.o.v. het vorige bouwsel.
Lachspiegel
De heer J.F.Hondius uit Amsterdam heeft
kritiek op de nominatie van de aanbouw van het
Van de Perrehuis in Middelburg. Hij noemt
het een moeilijke uitdaging om een hedendaags
gebouw te ontwerpen in de hoofdzakelijk 18'lc-
eeuwse context van de Middelburgse binnen
stad. Benthem Crouwel ervoeren dat kennelijk
anders: hoe die context zo goed mogelijk
omzeilen? Hun gebouw is een soort bedrijfs
kantine, die op een industrieterrein thuishoort.
Maar nu als koekoeksjong in het verkeerde nest
is gedumpt. 'In de achterovervallende glasge
vel, die uw PR-medewerker blijkbaar zo mooi
vindt worden het Van de Perrehuis en de
overige oude panden als in een lachspiegel op
een kermis vervormd. En gelachen dat we
hebben. Veel hedendaagse gebouwen hebben
glasgevels en als daarin soortgelijke gebouwen
worden weerspiegeld levert dat wel eens grap
pige effecten op. Maar als je in zo'n glasgevel
oude gebouwen laat spiegelen, zoals hier, wordt
die gebouwen onrecht gedaan: 'een jonge hool
igan die een oude man in elkaar slaat.' De histo
rische humanistische context wordt misbruikt,
kortom onethisch spotten met oude waarden.
Weg met die glasgevel.
W.J.H. de Ridder uit Haarlem tenslotte vindt
dat een gebouw als station Sloterdijk niet alleen
maar mooi moet zijn maar ook een prettige
plek om te wachten. Dat zit boven en op de
begane grond wel goed maar beneden is het kil,
koud en akelig. En, heeft u in dit station wel
eens 'hoge nood' gehad? De enige toiletgroep
op het station is nauwelijks te vinden. Zijn
voorkeur gaat uit naar het Fries Museum(I), het
kantoor van de Gasunie (2) en Rokin 99 (3).
Het gebouw van Rossi in Maastricht vindt hij
fraai van binnen maar van buiten een mislukte
raket.
(Zie voor reacties van lezers ookpag.22)
