Beleidsnotitie Heemschut
2000-2005
De nieuwe accenten in het Heemschut-beleid op een rijtje
In 1999 hebben het Dagelijks Bestuur van Heemschut, de
bureaustaf en enkele leden van het Algemeen Bestuur een aantal
beleidsopties voor de periode 2000-2005 op een rij gezet om
zowel intern als extern duidelijk te maken waar Heemschut naar
toe wil en waar zij over 5 jaar wil staan. De Belvedere-
thematiek - een door de overheid in de laatste jaren ontwikkelde
aanpak die door Heemschut eigenlijk al sinds haar oprichting
werd gepredikt - en de publieksactiviteiten die Heemschut
enkele jaren geleden overnam van de Vereniging Open
Monumenten, waren belangrijke aangrijpingspunten.
De nieuwe accenten in het beleid van Heemschut zijn vastgelegd
in de Beleidsnota 2000-2005. In het nu volgende vindt u een
samenvatting van de hoofdlijnen uit deze nota.
2
Heemschut
Ir. E.H. van Tuyll van Serooskerken, voorzitter Bond Heemschut
Doelen en taken Heemschut
Heemschut is landelijk èn provinciaal aanwezig
voor de behartiging van behoud, bescherming
en promotie van alle cultuurhistorische monu
mentale waarden (dus niet gespecialiseerd op
molens, begraafplaatsen of iets dergelijks).
Geen andere organisatie in de particuliere
monumentenwereld heeft deze combinatie van
kenmerken. In dit kader heeft Heemschut twee
operationele doelen: de bescherming van
cultuurmonumenten en hun omgeving
(beschermingstaak) en de bevordering van de
publieke belangstelling daarvoor (publieks-
taak). De beoogde accentverschuivingen in
deze taken worden hieronder toegelicht.
Beschermingstaak
De maatschappelijke belangstelling voor
cultuurhistorische monumenten verwijdt zich
geleidelijk tot de omgeving van monumenten
en tot monumentale gehelen, en omvat niet
alleen (steden)bouwkundige maar ook archeo
logische en landschappelijke monumenten.
Met het Belvedere-project volgt de
Rijksoverheid deze trends op de voet. Dit
project zal grote invloed hebben op de Vijfde
Nota Ruimtelijke Ordening, waarvan maatre
gelen voor een meeromvattende bescherming
van cultuurhistorische waarden te verwachten
zijn. Heemschut kan zijn beschermingstaak
niet volhouden zonder zich in dit grootschalige
planologische debat te laten horen. Daar komt
nog bij dat Heemschut een dergelijk beleid al
jarenlang heeft bepleit en na A nu ook B(elve-
dere) moet zeggen. Heemschut zal zich inten
sief moeten gaan bezighouden met de totstand
koming van zaken als planologische
kernbeslissingen, structuurplannen en bestem
mingsplannen. Een en ander betekent overi
gens niet dat de inspanningen tot behoud van
individuele monumentale objecten kunnen
verminderen, vooral vanuit de Provinciale
Commissies blijft hiervoor veel aandacht
nodig.
Het begrip 'pro-actief komt als vanzelf uit deze
trends naar voren. Hoe breder, grootschaliger
en planmatiger de monumentenzorg wordt, des
te minder is er te wijzigen als er eenmaal een
afgerond plan ter visie ligt. De enige kans om
zo'n gang van zaken te beïnvloeden is er vroeg
bij te zijn: meepraten over een plan in het
stadium van concepten. Maar dan moet
Heemschut ook in het netwerk van cruciale
vormgevende instanties zijn opgenomen. En
dat niet alleen op landelijk en provinciaal, maar
ook op gemeentelijk niveau, bijvoorbeeld door
deelname in monumentencommissies.
Pro-actief optreden is intussen eveneens
wenselijk bij bescherming van individuele
objecten omdat in een vroeg stadium meer te
bereiken valt en bovendien de gemeenten
steeds meer op lange termijn werken.
Tenslotte is pro-actief reageren een goed
medicijn tegen het odium 'nee-zeggers', dat
Heemschut aankleeft. Dat neemt niet weg, dat
na ijverige inspanningen om een plan in posi
tieve zin te beïnvloeden, acties toch niet te
vermijden zijn.
Publiekstaak
De publiekstaak heeft tot doel de publieke
belangstelling te wekken en in stand te houden
voor het cultuurhistorische monument. Dat
betekent allereerst het bevorderen van de
kennis en van een positieve houding ten
opzichte van cultuurhistorische monumenten
en hun omgeving. Bovendien moeten mensen
worden opgespoord die vanuit hun positieve
instelling te betrekken zijn bij Heemschut. De
publiekstaak is tevens belangrijk als steun voor
het beschermingswerk.
Momenteel bereikt Heemschut met het
beschermingswerk, het tijdschrift, de website,
de excursies en publieksevenementen hoog
stens 15.000 mensen. Op korte termijn zou er
naar gestreefd moeten worden dit uit te breiden
tot 25.000 mensen. Het huidige bereik is in
vergelijking met andere organisaties absoluut
onvoldoende voor wat een landelijke algemene
monumentenorganisatie nodig heeft: dat ieder
een die te maken krijgt met een monument of
februari 2000
