Heemschut
31
De monumentale Grote Kerk is 15 april het
middelpunt van de Heemschut
Monumentendag in Meppel.
In de Hoofdstraat en de Grote Kerkstraat, op
het Kerkplein, op De Wheem of langs de
Heerengracht waan je je in een oud, Hollands
stadje. Op zich blijkt zo'n conclusie niet ver
gezocht, want het gewest Holland is in de
geschiedenis van Meppel op zijn minst net zo
belangrijk geweest als 'de oude landschap'
Drenthe.
Feitelijk vanuit het holst van de Middeleeuwen
heeft Meppel steeds als de 'Poort van Drenthe'
gefungeerd: de poort tussen het Drenthe van de
turf en de grote wereld aan de overkant van de
Zuiderzee. Het begon in 1460 met het privilege
van bisschop David van Bourgondië om twee
keer een jaarmarkt te mogen houden. In 1487
kreeg Meppel bovendien het recht om week
markten te houden.
Schippers
In de 17de eeuw profiteerde Meppel ten volle
mee van de Gouden Eeuw in de Republiek.
Honderden turfpramen passeerden Meppel
met het Drentse 'bruine goud' op weg naar
klanten in Holland. Het inwonertal van
Meppel bleek in 1700 in nauwelijks een halve
eeuw verdubbeld naar zo'n 2600 inwoners.
Meppel was in die jaren een voor Drentse
begrippen ongelooflijk grote plaats.
De stad telde toen maar liefst twee grote schip
persgilden: de kleinschippers van de turfvaart
en de veerschippers die de beurtvaart op
Amsterdam verzorgden. Twee keer per week
brachten hun grote beurtschepen specerijen,
rijst en andere koloniale waren, suiker, zout,
zeep en ijzerwaren uit Amsterdam mee die
vervolgens in Drenthe werden uitgevent.
Met de groei van de handel groeide ook de
nijverheid. Meppel had een bloeiende textiel
nijverheid, er waren lijnbanen, houtzaagmolens
en scheepstimmerwerven en de stad telde tal
van bierbrouwerijen en jeneverstokerijen. In de
Meppeler straatnamen leeft die oude geschie
denis voort: de Brouwersstraat, de Touwbaan,
de Wevershoek en het Bleekerseiland waar de
Meppeler wevers hun doek in de zon te bleken
legden.
Botermarkt
Er is in de loop van de tijd in Meppel veel
veranderd. Zoals vrijwel overal elders heeft ook
Meppel zijn tol aan de welvaart moeten
betalen. Een deel van de stadsgrachten werd
gedempt, oude karakteristieke geveltjes
maakten plaats voor winkeluitmonstering die
de hedendaagse klanten beter aan zou spreken,
grote parkeerplaatsen markeren de plekken
waar vroeger de kleinste schippershuisjes
stonden.
Toch hoefje op zo'n Heemschut
Monumentendag maar even op het knusse
pleintje De Wheem te gaan staan en goed om je
heen te kijken en je droomt weer weg naar
pakweg honderd jaar geleden toen het plein
wekelijks het tafereel was van een van de groot
ste botermarkten van Nederland. Wiel aan wiel
vulden honderden boerenkarren het plein,
volgeladen met vaatjes thuis-gekarnde room
boter.
Stadswacht
Meppel is een van de weinige gemeenten in
Nederland met een duidelijke koppeling tussen
politiek en monumentenzorg. Halverwege de
jaren '70 kwam het toenmalige gemeentebe
stuur - meegesleept in de vaart der volkeren -
met het onzalige plan om ook de laatste stads
gracht op te offeren aan het oprukkende auto
verkeer. Een groep Meppelaars verenigde zich
in de actiegroep Grachtwacht om dit onheil te
keren.
De actievoerders hadden het tij mee en wisten
in 1980 te bereiken dat Meppel zijn plannen
moest terugdraaien. Dankzij grote monumen
tensubsidies kon de stad spoedig daarna de
oude kademuren laten restaureren.
De inmiddels in Stadswacht omgedoopte actie
groep ontwikkelde zich in de loop van de jaren
'80 en '90 tot een plaatselijke politieke partij die
de leefbaarheid van Meppel hoog in het vaandel
heeft. Tegenwoordig is de Stadswacht de
grootste fractie in de gemeenteraad en is men
ook in het Meppeler college van Burgemeester
en Wethouders vertegenwoordigd.
Monumentenzorg
Degenen die de geschiedenis van Meppel een
warm hart toedragen, vertellen enthousiast
over de nieuwste wapenfeiten op het gebied van
de monumentenzorg. Zo heeft de gemeente
raad onlangs besloten om het waarschijnlijk
oudste huisje van de stad te gaan restaureren.
In het fraaie jugendstil-pand Hotel Neuf op het
Stationsplein in Meppel worden de deelnemers
van de Heemschut Monumentendag
verwelkomd.
Dit uit 1633 stammende trapgeveltje staat op
de hoek van het Hogetin en het Kerkplein.
Ander positief nieuws was het besluit om de
oude Sluisbrug - een industrieel monument uit
de 19de eeuw - te sparen. Het volgende doel
van de strijdbare Meppelaars wordt een actie
voor het opnieuw uitgraven van enkele oude
stadsgrachten die in de jaren '50 aan het
verkeer opgeofferd zijn.
U hoeft daar echter niet op te wachten om u te
laten inpalmen door deze charmante Zuidwest-
Drentse stad. Overtuig u er op 15 april tijdens
de Heemschut Monumentendag van dat een
dagje Meppel meer dan de moeite waard is!
B. Boivin is PR-medewerkervan Heemschut
Drenthe.
februari 2000
