Uniek pachtboerderijtje
behouden als museum
mm
m
Johan Doornenbal
Als een kleine oase in de randstad nabij Utrecht ligt 'Het
Boschboerderijtje', een oud pachtboerderijtje, aan de Eikensteeg
in Maartensdijk. Het behoort tot het landgoed Eyckenstein.
Heemschut
25
Een afbeelding van Eyckenstein van na
1783 als neoklassiek landhuis.
Het ontstaan van het landgoed Eyckenstein
heeft, zoals de meeste bestaande en reeds verd
wenen landgoederen binnen de gemeente
Maartensdijk, een agrarische oorsprong.
Tot het eind van de 15de eeuw werd de
oorspronkelijke veenkavel waarop later 'De
Hofstede Eyckenstein' werd gebouwd, ontgon
nen.
Na verschillende eigenaren waaronder m.r.
Comelisvan Vianen enjohannes Gerobulus,
muntmeester van het land van Utrecht, komt
het landgoed in 1795 in het bezit van baron
Eyck van Zuijlichem. Deze eigenaar heeft 'De
oude hofstede Eyckenstein' vervangen voor het
huidige neoklassieke landhuis.
In 1876 wordt het landgoed nogmaals geveild
en gekocht door mevr. Elisabeth Cbarlotte van
Boetzelaer-Both Hendriksen, weduwe van baron
Van Boetzelaer, de grootvader van de tegen
woordige eigenaar. De grootte van het land
goed bedraagt 182 hectare.
De Eikensteeg
De Eikensteeg is sinds eeuwen een oude
verbindingsweg door de heidevelden tussen de
dorpen Maartensdijk en De Lage Vuursche
(gemeente Baarn).
De Eikensteeg maakt deel uit van het landgoed
Eyckenstein en vormt tevens de gemeentegrens
tussen de gemeenten Maartensdijk en De Bilt.
De huizen aan de westzijde van de steeg staan
op Maartensdijks grondgebied.
De Eikensteeg werd in het verleden achtereen
volgens Vianensteeg en Eyckensteinschelaan
genoemd. Op een kadasterkaart uit 1832 telde
de steeg aan de westzijde (de Maartensdijkse
kant) zes huizen. Het Boschboerderijtje was
daarvan het vijfde huis. Thans is het 't laatste
huis aan de steeg.
Van schaapskooi naar langhuisboerderij
De oorsprong van Het Boschboerderijtje gaat
terug tot de 17 de eeuw. Toen stond er op de
plaats van het huidige boerderijtje zeer waar
schijnlijk een houten schaapskooi die eveneens
tot het landgoed behoorde.
Tegen het einde van de 18de eeuw heeft de
toenmalige eigenaar baron Eyck van
Zuijlichem, waarschijnlijk in dezelfde periode
waarin hij zijn landhuis vernieuwde,
de houten schaapskooi vervangen door het
huidige pand: een volwaardige keuterboerderij
met een stenen voorhuis geschikt voor bewo
ning en een grotendeels houten achterhuis als
stalgedeelte (eveneens voor schapen). Beide
bouwdelen worden gescheiden door een brand
muur.
In het stalgedeelte heeft men een gedeelte van
het gebint van de oorspronkelijke 17de-eeuwse
schaapskooi gehandhaafd.
Het is als constructieonderdeel opnieuw opge
nomen in het stalgedeelte van het boerderijtje.
Architectuurhistorische achtergronden
Het Boschboerderijtje is een langhuisboerderij,
gebouwd in de periode rond 1800, van het type
dat vroeger door niet de armste pachtboeren
werd bewoond.
Het vormt daarmee een kleine afspiegeling van
de meer majestueuze langhuisboerderijen zoals
februari 2000
