Educatorium in Utrecht
Algemene Rekenkamer
32
Heemschut
december 1999
Locatie: Uithof in Utrecht
Architect: Architectenbureau O.M.A.
Stedebouvi.
Het valt niet moeilijk om in de
provincie Utrecht een keur aan
waardevolle monumenten te
vinden. Maar als het er om gaat
een gebouw voor te dragen dat bij
uitstek geschikt zou zijn om
'eeuwigheidswaarde' aan toe te
kennen, zal er (uiteraard) verschil
van mening ontstaan. Wanneer
dan ook nog het criterium geldt
dat het gebouw na 1980 moet zijn
gebouwd, kan er een interessante
discussie ontstaan.
Toch viel tijdens besprekingen al
snel de naam van het gebouw dat
wij als PC Utrecht willen voordra
gen: het Educatorium in de Uithof
bij Utrecht.
Al direct na voltooiing van het
gebouw was er vrijwel unaniem lof
voor het nieuwe multifunctionele
gebouw van de Universiteit
Utrecht.
Allereerst valt het positief op door
zijn gedurfde combinatie van
rechte en meer golvende lijnen.
Hier geen geijkte vierkante of
rechthoekige bouwmassa, maar
een bouwwerk dat zowel indruk
maakt vanwege zijn omvang, als
door de manier waarop de
verschillende onderdelen van het
gebouw vloeiend in elkaar overlo
pen. Door de afwisseling van
schuine, rechte en zelfs ronde
muren, wordt de indruk van een
massief geheel vermeden.
Daarnaast maakt het gebouw
ondanks zijn flinke omvang een
lichte en open indruk vanwege het
gebruik van zoveel mogelijk glas
partijen in plaats van massieve
muren van beton, staal of
baksteen. Het gebouw sluit zich
zoals veel andere gebouwen niet af
van zijn omgeving, maar geeft
passanten en bezoekers de gele
genheid om te zien wat zich
binnenin het gebouw afspeelt.
Daardoor is het ook nadrukkelijk
een werkomgeving; in een woon
ruimte zou een dergelijke open
heid niet gepast zijn. Zodoende
wordt het in veel andere gebou
wen optredende 'hokjessyn
droom', waarin iedereen afge
schermd zit in zijn eigen werkplek,
en nauwelijks weet heeft van wat
zich verder in het gebouw afspeelt,
vermeden. Ook in het interieur is
deze openheid consequent door
gevoerd; de verschillende ruimtes
zijn zo min mogelijk door muren
en deuren gescheiden.
Omgekeerd beidt het ook een vrij
uitzicht op de deels nog landelijke
omgeving. Bouwelementen als
betonnen plafonds en pilaren
worden niet verhuld, maar vormen
vanzelfsprekende interieurele
menten. Nodeloze versiersels en
ornamenten worden vermeden;
het gebouw zelf is esthetisch en
aantrekkelijk genoeg om het
zonder opsmuk te kunnen stellen.
Wat ons betreft vormt het
Educatorium een waardevolle
aanvulling op het architectonische
erfgoed van Utrecht, en zelfs van
Nederland. Een gebouw dat ook
in de volgende eeuw nog belang
stelling en bewondering kan
opwekken.
Drs. M.G. Lemmens, PR-medevcer-
ker Heemschut Utrecht.
Foto Hans Werlemann
Locatie: Lange Voorhout/
Kazernestraat, Den Haag.
Architect: Aldo en Hannie van Eyck.
De nieuwe vleugel van de
Algemene Rekenkamer in Den
Haag, in november 1997 door
koningin Beatrix geopend, is het
meest recente werk van het archi
tectenechtpaar Aldo en Hannie van
Eyck. Het is tevens ook het laatste
werk van Nederlands grootste
naoorlogse kunstenaar-architect.
Aldo van Eyck overleed op 14
januari 1999.
Tussen Lange en Voorhout en
Kazernestraat, op een hoekgebied
ingesloten door de Kloosterkerk
en een bewaard gebleven 15de-
eeuwse kloostermuur met poort-
ramen, bouwde Van Eyck een
meeslepend wonder van humane
architectuur.
Functioneel verschilt de nieuwe
Rekenkamer niet van normale
kantoorgebouwen.
Karakterologisch is het verschil
kolossaal. Bouwwerk en kunstwerk
vallen samen in een geconcen
treerde bundeling van alle
architectonische beginselen, die
Aldo van Eyck in zijn lange leven
heeft gekoesterd. In het interieur,
waar geen enkel onderdeel stan
daard is, vloeien licht en donker in
elkaar over, evenals hoog en laag,
open en geborgen - de 'tweeling
fenomenen' die zo essentieel zijn
voor de bouwkunst van Van Eyck.
Nieuw in zijn oevre is de bekle
ding van alle gevels met tegels
waardoor ook een keramische
creatie is ontstaan. De schilder
Jaap Hillenius - hij werd deze
zomer in Amsterdam dood
gereden door een autootje van een
koeriersdienst - ontwierp de kleu-
renpartituur voor de gevels. In
grote circelpatronen bepaalde hij
de plaats van de zestien kleuren
van de regenboog, verlopend van
vier rode, via vier gele en vier
groene naar vier blauwe. Vroeg je
Aldo van Eyck naar zijn lievelings
kleur, dan zei hij 'de regenboog'.
Met de Rekenkamer hebben Aldo
en Hannie van Eyck, samen met
Jaap Hillenius, een inspirerend en
vooral muzisch monument van
moderne bouwkunst gecreëerd. In
de toekomst zal deze schat aan
verbeeldingskracht alleen maar
winnen aan waarde en betekenis.
Max van Rooij, kunstredacteur NRC
Handelsblad. Foto Alg. Rekenkamer.
