Op zijn Plaats
Maranathakerk in Deventer
Heemschut
december 1999
Locatie: Plaats, Den Haag
Architect: Gijs Niemeijer
De inwoners van Den Haag
worden er wel eens moedeloos van:
al jaren lijkt de stad één grote
bouwput. Dat geeft overlast, maar
heeft in de loop der jaren ook een
waaier aan eigentijdse bouwkunst
opgeleverd. Dat niets aan de
aandacht van de stedelijke planners
ontsnapt wordt bewezen door het
feit dat ook kleinere bouwsels, van
vaak onbestemde makelij, door
echt ontworpen gebouwen worden
vervangen. Een mooi voorbeeld is
het koffiehuis op De Plaats. Of het
ooit een monument wordt? Een
verrijking van het historische stads
beeld ter plekke is het in ieder geval.
Iedereen die zich het wit houten
gevalletje herinnert, waar
misschien niet eens een echte
timmerman, laat staan ooit een
goede ontwerper aan te pas was
gekomen, zal van mening zijn dat
van het huidige gebouw in elk
geval werk is gemaakt. Dat is dan
op drie manieren gebeurd: het
inpassen in de historische stad, de
vormgeving van het gebouw zelf
en de detaillering en materiaaltoe
passing.
Terwijl het onbekommerd spette
rend 'modern' staat te wezen met
zijn rechthoekige plattegrond en
gevelvlakken, onderverdeeld in
uitsluitend horizontale en verticale
lijnen - met als afwisselend onder
deel de ronde, witte zuil waarin het
toilet is opgenomen - is het toch
bescheiden genoeg om de ruimte
en de eeuwenoude gevelwanden in
hun waarde te laten. Geen
schreeuwerig op de voorgrond
treden, meer een soort onder
huidse, speelse tegendraadsheid
ten opzichte van de steeds smaller
wordende plattegrond van De
Plaats en de sierlijke oude gevels
daar.
Wie vanaf het Noordeinde door de
smalle doorgang De Plaats
betreedt en in één, uitwaaierende
blik dit gebouwtje met daarachter
de Hofvijver, het Binnenhof en
Mauritshuis overziet krijgt zelfs
het vermoeden dat de architect
hier opzettelijk eenzelfde, enigs
zins vervreemdend effect heeft
nagestreefd als het wereldbe
roemde schilderijenkabinet dat
ook heeft ten opzichte van zijn
directe omgeving.
In het interieur valt het verlaagde
plafond op met fraai gevlamd
grenen hout, in zeer smalle
stroken. De gepolijste scharnieren
en vergrendelingen, het koele
blauwgrijs gelakte staal van de
stijlen en regels - met eventjes dat
ingefreesde lijntje - de zwarte
plavuizen op de vloer en het
overige houtwerk, telkens is sprake
van hoogwaardig materiaal en dan
nog zeer zorgzaam afgewerkt. De
enige ongunstige uitzondering op
deze regel zit juist aan de buiten
zijde: de luifel is te blikkerig en te
klein om echt functioneel te zijn,
waarom zit die er eigenlijk?
Zomers staan er parasols. Het
uitzicht is magnifiek, maar dat
danken we aan graaf Floris en een
hele rij vroede vaderen na hem.
Verdienste van de architect is het
verschaffen van het mooie uitzicht
door de grote ramen. Er komt
opvallend veel echt Haagse
clientèle, mèt accent. Vooral heren
op leeftijd, keurig gekleed. Is het
een mooi gebouw...? Het is zorg
vuldig en oprecht. Wordt het een
monument? Het is nu al geliefd en
wordt druk bezocht, dat zijn
tenminste goede voorwaarden
voor rustig verouderen op deze
plaats, Dè Plaats. Of het op een
monumentenlijst geplaatst wordt
laten we dan maar over aan de
volgende generatie.
Drs. L. van derMeule, bouw historicus
en onderzoeker/adviseur monumen
tenzorg
Foto L. van derMeule.
opgetrokken. Vanuit de Molukken
werden 40.000 parelmoerschelpen
aangevoerd die stuk voor stuk met
de hand werden schoongemaakt
en opgepoetst Van Eyck
verwerkte de schelpen in een
golvende lijn in de wanden. Van
Eyck omschreef de schelpenfigu
ren als 'vliegende lijnen'. De kerk
is bijna helemaal in twee tinten
blauw geschilderd, met de licht
blauwe kleur wordt de zee gesym
boliseerd, het wat diepere blauw
aan de tropische hemel. De naam
Maranatha is ontleend aan de
Bijbel: 'de Heer Komt'.
Overal in het hele kerkgebouw
heeft de architect lichtkoepels
aangebracht, zodat het zonlicht
altijd vrij spel heeft, hetgeen
vooral een fraai lichteffect ople
vert als de zonnestralen op de vele
parelmoerschelpen vallen.
Ook het exterieur van de kerk past
wonderwel in de woonwijk en het
groen van het omringende plant
soen.
H. Nieuivenhuis, PR-medewerker
Heemschut Overijssel.
Foto Auke Pluim.
Locatie: Keizerslanden Deventer
Architecten: Aldo en Hanie van Eyck
Omringd door de huizen van de
Molukse gemeenschap in de
Deventer stadswijk Keizerslanden
ligt, half verscholen tussen het
groen, de Maranathakerk, een
schepping van architect Aldo van
Eyck en zijn vrouw Hannie.
Het kerkgebouw dateert van 1992,
de architecten kozen bij het
ontwerpen van het kerkgebouw
voor een wat afwijkende vorm. De
ruimte waarin de kerkdiensten
worden gehouden, is rond, de
pilaren die de ronding van de
muren volgen herinneren aan de
manier waarop in de Molukken de
gemeenschapshuizen worden
28
