Nieuwe uitgaven
Anne-Marie ten Cate
16
Heemschut
december 1999
Architectuuragenda
De architectuuragenda voor het
jaar 2000 is gewijd aan de architec
tuurfotografie; een selectie prach
tige foto's uit de collectie van het
architectuurinstituut en het
Nederlands Fotoarchief uit de
periode 1850 tot nu. Met de
ontsluiting van de verborgen foto
collectie in de verschillende
archieven van het NAi werd vier
jaar geleden begonnen door Anouk
de Wit, later bijgestaan door Loes
van Harrevelt. Zij schreven tevens
de inleiding voor de agenda.
Architectuurfoto's zijn de verte
genwoordigers van een gebouw
onder optimale condities. De
foto's werden meestal direct na
oplevering gemaakt en vangen de
essentie van het nog ongeschon
den gebouw. Naast bouwtekenin
gen geven zij belangrijke informa
tie over het gebouw, de bouwwijze
en het materiaalgebruik. Bij
restauraties kunnen deze foto's
dan ook van essentieel belang
beschouwd worden; zij zijn van
historische betekenis.
Rotterdam, NAi-uitgevers, 1999.
ISBN90 5662128 9. Prijsf34,50.
Stadswerk
Het Jaarboek Stadswerk vermeldt
alle gemeenten in Nederland met
daarbij een opgave van de beleid-
en uitvoerende diensten van de
gemeenten. De verantwoordelijke
ambtenaren bij de afdelingen
worden genoemd met hun func
ties. Voorts worden bij de
gemeenten de meest belangrijke
gegevens vermeld.
Het jaarboek Stadswerk 99/2000 is
te bestellen bij Pers Media Uitgeverij
te Hoorn. Fax 0229) 246582 of Tel
(0229) 213254 De prijs is f98,50.
Pieter de Swart
In de reeks Cultuurhistorische
Studies een uitgave van de
Rijksdienst voor de
Monumentenzorg, verscheen
'Pieter de Swart, architect van de
achttiende eeuw' door F.H.
Schmidt. Schmidt promoveerde in
1997 op De Swart aan de
Universiteit van Amsterdam. Hij
heeft zijn onderzoek verder uitge
breid hetgeen resulteerde in deze
lijvige monografie.
Pieter de Swart (1709-1773) begon
als meestertimmerman in Breda
en zou zich, mede dankzij de
functie van hofarchitect van
Willem IV, ontwikkelen tot één
van de grootste en invloedrijkste
bouwmeesters uit zijn tijd. De
18de eeuw stond op het gebied van
de architectuurgeschiedenis lange
tijd te boek als een slappe eeuw.
Algemeen verval, gebrek en origi
naliteit en verguisde verfransing
kenmerkten de geringe waarde
van deze bouwperiode. Dankzij
intensief onderzoek en een stroom
van publicaties komt daar nu
verandering in. De Swart
studeerde twee jaar aan de
vermaarde architectuurschool van
Jaques Francois Blondel in Parijs.
Als hofarchitect ontwierp hij een
aantal paleizen (Paleis Lange
Voorhout) en tuinen (het Loo).
Later werd hij de gevierde archi
tect van de adel en het patriciaat.
Van de koning kreeg hij de
opdracht het stadhouderlijke
kwartier te vernieuwen en het
meer aanzien te geven, maar na de
plotselinge dood van de stadhou
der (1751) werden deze plannen
niet uitgevoerd. Nadat hij door
voogdes Anna werd ontslagen
kreeg hij opdrachten, vaak verbou
wingen, van de adel en het patrici
aat. Aan de Lange Vijverberg en
het Lange Voorhout (zoals de
nummers 34-36 en 74) ziet men
enkele voorbeelden van deze
stadspaleizen. Maar ook buiten de
hofstad kreeg hij opdrachten zoals
het gouvernement in
's-Hertogenbosch (nu Noord-
Brabants Museum), de nieuwe
Raadzaal te Leeuwarden en het
Huis Waterland te Velsen. Deze
studie werpt na de uitgave van
'Edele eenvoud' enkele jaren
geleden opnieuw licht op de steeds
minder onbekende 18de eeuw.
Slechts een eenvoudige oeuvreca-
talogus mist in de uitgave. Het
boek is rijk geïllustreerd.
Zwolle, Waanders, 1999. 304 p.
ISBN90 400 9408 X. Prijs f8 5,-
Wassenaar
Over Wassenaar verschenen twee
studies. 'Kastelen, buytenplaetsen
en landgoederen in Wassenaar'
werd samengesteld door Frans
Micklinghojf wiens hobby de
geschiedenis van Wassenaar in alle
aspecten is. Het boek bevat veel
historisch beeldmateriaal, het
merendeel van de recente foto's
werd door de auteur gemaakt. De
aanleg van de vele landgoederen
en buitenplaatsen in het verleden
is de oorzaak van het vele groen en
het beeldbepalende karakter van
het villadorp. Na een inleidend
hoofdstuk over de ontwikkeling en
de geschiedenis van het dorp
Wassenaar worden kastelen en
burchten beschreven, gevolgd
door de vele buitenplaatsen die
deze groenoase in de Randstad
telt. Niet alleen oude maar ook
'nieuwe' buitenplaatsen worden
beschreven zoals het appartemen-
tencomlex Santhorst, dat op het
terrein van een voormalig kasteel
werd gebouwd.
Wassenaar, Euromedia MPP, 1998
208 p. ISBN 90 76330 01 8 Prijs
f49,50.
Van dezelfde auteur verscheen dit
jaar 'Monumentaal groen in
Wassenaar' over de ontwikkeling
van de tuin- en landschapsarchi
tectuur en over de vele tuin- en
landschapsarchitecten die in
Wassenaar werkzaam zijn geweest
zoals Pieter Post, de Zochers,
Springerde Copijns en Hein Otto.
In het tweede deel worden 19
tuinen, landgoederen en buiten
plaatsen uitvoerig beschreven. Er
is enige overlapping met het
eerdere boek van Micklinghoff,
maar dat is onvermijdelijk omdat
de geschiedenis van huis, bewo
ners en omgeving onlosmakelijk
met elkaar verbonden zijn. De
teksten zijn overigens doorspekt
met leuke anekdotes uit de plaat
selijke geschiedenis.
Beide boeken hebben een uitge
breide bronvermelding en het
groenboek geeft gegevens over
openstelling van te bezoeken land
goederen en een lijst van nuttige
adressen.
Wassenaar, Euromedia MPP, 1999.
256p. ISBN90 76330 03 4. Prijs f
39,90.
De boeken zijn te koop bij de regionale
boekhandels of te bestellen bij de uitge
ver: Santhorstlaan 33, 2242 BD
Wassenaar. Tel (070)5118307.
Amateurarcheologie
Van de Vereniging van
Amateurarcheologen voor Goeree
Overflakkee 'De Motte' kregen we
twee recente uitgaven toege
stuurd. Deze verschenen naar
aanleiding van het 30-jarig jubi
leum van de De Motte. 'Sprekend
verleden; met de Motte op stap
door de geschiedenis van
GoereeOverflakkee' werd samen
gesteld door Rias Olivier. Hierin
worden de vondsten beschreven,
historische verklaard en afgebeeld
die in de loop van de jaren op de
verschillende opgravingen zijn
gedaan. De meeste hoofdstukken
uit het boek verschenen eerder in
'Eilanden-Nieuws', maar werden
voor deze uitgave aangevuld met
nieuwe gegevens. Over de ontwik
keling van de steelpan door de
eeuwen heen tot een hoofdstuk
over muziekinstrumenten naar
aanleiding van een zogenaamde
eenhandsfluit (ca 1450) gevonden
in Goedereede.
De tweede uitgave heeft een veel
recenter onderwerp. 'Van
meestoof tot Deltawerken; indus
trieel erfgoed op Goeree
Overflakkee' werd samengesteld
door Jan Both, gemeentearchivaris
vanMiddelharnis, die intensief
speurwerk verrichtte naar de
diverse sporen van industriële
archeologie. Aan de hand van vele
afbeeldingen wordt in afzonder
lijke hoofdstukken de diversiteit
aan bouwwerken beschreven, zoals
een uienren (opslag van uien),
droogschuren, weegbruggen, de
gebouwen langs de trambaan en
als laatste hoofdstuk de
Haringvlietsluizen.
Ouddorp, De Motte, 1999.
Respectievelijk: 112p. ISBN 90
8051162 5 Prijs fl 7,50 en 128 p.
ISBN90 9051161 7. Prijsf20,-.
De boeken zijn te verkrijgen bij de
plaatselijke boekhandels.
