december 1998
Heemschut
29
Woningbouw komt pas echt op gang na de
Eerste Wereldoorlog. Om de woningnood te
lenigen, annexeert Amsterdam in 1921 een
groot gebied in Noord. Nieuwe tuindorpen
verrijzen. Omstreeks 1930 komt er echter
verzet tegen verdere groei van Noord. Het
gebied zou te ver van de stad liggen en te moei
lijk bereikbaar zijn. Volgens het Algemeen
Uitbreidingsplan van 1935 gaat Amsterdam de
stad in West en in Zuid verder uitbreiden. In
Noord stopt de groei totdat in de loop van de
jaren '60 wederom een grote behoefte aan
woningen ontstaat.
Disteldorp
Aan de overkant van een druk en lawaaierig
kruispunt, ligt wat afgezonderd het zoge
naamde Disteldorp. De naam lijkt uitstekend
gekozen. Op vele van de dicht op elkaar staande
huizen hangt een bord met de tekst: 'geen
toegang voor onbevoegden'. Daarnaast zijn de
volop aanwezige vitrages, gordijnen of luxaflex
bijna allemaal gesloten. De vriendelijke bouw
stijl, de tuintjes, de rode bakstenen, het toege
paste hout en de rode dakpannen, moeten toch
na oplevering een heel plezierige aanblik
hebben gegeven. Nu voelt het te eng aan om
stil te staan voor het nemen van dia's.
Bijzondere waarde
De Vogelbuurt, de buurt met de groene
deuren, is in de periode 1910 - '25 ontstaan uit
drie verschillende deelplannen die werden
ontwikkeld voor diverse woningbouwvereni
gingen. Om er lopende vanuit de Van der
Pekbuurt te komen, moet het kanaal en de
vreselijk veel lawaai producerende IJtunnelweg
overgestoken worden. De vraag komt op voor
hoevelen de aantrekkende diepte onweerstaan
baar is geweest.
Rond het Spreeuwenpark, de enige groenvoor-
zieningin de Wgelbuurt, vond tussen 1911 en
1915 de eerste bebouwing plaats naar ontwerp
Entrees in de Van der Pekbuurt.
van onder andere H.P. Berlage. Aan de in de
buurt liggende Meeuwenlaan werden boven
dien enkele villa's gebouwd voor plaatselijke
industriëlen. In 1974 werd dit zuidelijke deel
van de Vogelbuurt als eerste ingrijpend gereno
veerd en dat is te zien ook. Kunststof erkers op
stalen dan wel stenen consoles. Nieuwbouw
met felle kleuraccenten. Behalve dat de hoogte
van deze nieuwe invullingen aansluit op de
bestaande bebouwing, is van enige verbonden
heid met de omgeving niets te bespeuren. Ook
hier geldt dat bij de bewoners naar binnen
kijken uit den boze is. Snel doorlopen dan
maar.
Rondom het Zwanenplein zijn fraaie details
van de Amsterdamse Schoolstijl te vinden.
Heel even komt het vrolijke gevoel weer terug.
Terecht werd de Vogelbuurt in het
Monumenten Inventarisatie Project bij de 21
aangewezen 'gebieden met bijzondere waarde'
genoemd. Er moet wel snel iets gedaan worden
aan het houtwerk van de in 1924 in gebruik
genomen Bethlehemkerk. De kleine vrijstaande
kerk, gebouwd in de stijl van de Amsterdamse
School, biedt een vervallen aanblik.
Het gebied rondom het Zwanenplein is het
fraaiste deel van de Vogelbuurt.
De stoepen en straat zijn hier op hetzelfde
niveau aangelegd, waarbij onderscheid is
gemaakt in kleur. Parkeervakken zijn geschei
den door een rij witte straatstenen. Blijkbaar is
dat niet genoeg en is ervoor de onoplettende
burger in elk parkeervak een stoeptegel met een
P aangebracht.
Het doodse Koekoeksplein doet besluiten
terug te gaan naar de pont. Het speciale gevoel
is gebleven, maar het vrolijke is definitief ver
dwenen. Noord heeft inderdaad zoals vaak
gezegd wordt een eigen karakter, maar niet het
karakter dat een associatie oproept met tuin
dorpen.
Volkswoningbouw uit 1920 van Arie Keppler
aan de Meteorenweg in Tuindorp-Oostzaan.
De huizen links hebben onlangs een 'hoog-
niveau renovatie' ondergaan. Voor de renovatie
zagen ze er uit als het huis rechts op de foto.
Van het oorspronkelijke karakter bleef niet zo
veel over. In april wordt ook de rij woningen,
die rechts begint, aangepakt. Foto Louis van
Kilsdonk.
-i.'Tii'.isrsSaiP
