Aannemer Huurman probeert
Bert Franssen
Deelnemer Restoration 98 in de RAI
De Delftse aannemer Huurman is één van de grote
restauratieaannemers van Nederland. Bijna een eeuw geleden
voltooide Huurman zijn eerste project, de restauratie van het
koor van de Grote Kerk in Delft (1899). Vooral na de Tweede
Wereldoorlog bouwde de aannemer een enorme ervaring op,
omdat het bedrijf zich sindsdien alleen nog maar op restaureren
toelegt.
4
Heemschut
Op dit moment is Huurman onder meer bezig
met de restauratie van de Grote Kerk te Goes.
Een flinke opdracht, die verwezenlijkt kon
worden dankzij het extra geld van voormalig
staatssecretaris Nuis. Een interview op locatie
met directeur Cees Van clerSalm.
In de bouwkeet voor de zuidgevel van de Grote
of Maria Magdalena Kerk legt Cees van der
Salm van Huurman uit hoe de opdracht bij hem
terechtgekomen is: gewoon via een aanbeste
ding, waarvoor vier serieuze aannemers waren
benaderd. Huurman was de laagste inschrijver
en kreeg dus de opdracht. Met de aanbesteding
was een bedrag van/ 3,5 miljoen gemoeid.
Is het maken van een offerte geen natte vinger
werk? Van der Salm: 'Vooraf bekijken we de
situatie vanaf de begane grond, met een verre
kijker inventariseren we wat de schade is. Maar
de werkelijke schade komt pas aan het licht als
je de steiger hebt geplaatst, als je er met je neus
bovenop staat. Bij de begroting speelt je erva
ring natuurlijk mee, maar de details zie je pas
als je erbij staat. In het geval van deze kerk zou
ik achteraf eigenlijk meer willen restaureren
dan nu overeengekomen is. Niet omdat ik
aannemer ben, maar vanwege het project.'
De Maria Magdalena wordt in zijn geheel
aangepakt. 'In veertien dagen zetten wij met
vier man een deel van de kerk in de steiger, en
bekijken het metselwerk ter plaatse. Slecht
metselwerk gaat eruit en wordt vervangen door
oude stenen, die uit de sloop afkomstig zijn. Als
het metselwerk hersteld is, wordt het voegwerk
nagekeken. Slecht werk wordt uitgehakt en
vervangen door nieuw voegwerk, qua mortel
samenstelling en kleur overeenstemmend met
het omliggende werk, om niet grote vlekken te
krijgen in de gevel. Wat goed en origineel is,
laten we zitten. We zijn vooral constructief
bezig, proberen de kerk gezond, maar niet
'mooi' te maken. Wij zeggen ook altijd, dat
iemand die een gerestaureerde kerk bezoekt,
nauwelijks mag zien dat we er geweest zijn, pas
dan hebben we het goed gedaan.'
'In deze gevel zit veel natuursteen, met invloe
den van België en Frankrijk, omdat je hier vrij
zuidelijk zit, we gebruiken dezelfde soorten of
bijpassende natuursteen. We plaatsen nauwe
lijks geheel nieuwe blokken, meestal alleen
delen van blokken, die we in model boetseren,
met behoud dus van het omliggende werk.
Daarnaast wordt ook het natuursteenvoegwerk
nagelopen.'
Uiteraard pakt Huurman ook het dak van de
kerk aan - zoals gebruikelijk een heel groot
onderdeel - het loodwerk, de ramen, enzo
voort.
Filosofie
'Je moet het materiaal hergebruiken als dat op
een verantwoorde manier kan,' zegt Cees van
der Salm. 'Ik ben volstrekt tegen makkelijk
slopen en vervangen door nieuw, zoals in het
verleden vaak gebeurde. Ik zal een voorbeeld
noemen. Een natuurstenen hoekblok heeft
mooie afgeronde hoeken door het slijtproces
van de natuur. Gebruik je in plaats daarvan een
stuk steen met een strakke lijn, dan springt die
er meteen uit.' Terwijl we om de kerkheenlo-
pen, laat hij verschillende voorbeelden daarvan
zien, waaraan vroegere restauratie-aannemers
zich hebben bezondigd.
Restaureren is een proces van voortdurende
afwegingen. 'De moeilijkste vraag is altijd: tot
hoever restaureer je terug, wat vind je nog net
acceptabel om te handhaven, dat grensgebied.
Met het antwoord op deze vraag valt of staat
een project. Om een voorbeeld te noemen. In
hoeverre maak ik het metsel- en natuursteen-
werk schoon? Je kunt de oorspronkelijke kleur
terugkrijgen, maar dan gebruik je middelen die
niet toelaatbaar zijn, en dan is ook de lol van het
project er af, vind ik. Het beste is proefstukken
op te zetten, dan op een afstand gaan kijken of
je het gebouwniet verknoeit. Of het niet tè
mooi wordt. De Grote Kerk hier in Goes
wassen we alleen met water af, we gebruiken
geen reinigingsmiddelen, we proberen niet de
oorspronkelijke kleuren terug te krijgen, zodat
de kerk in het stadsbeeld niet als een nieuwe
kerk opdoemt. Voor dit soort zaken is geen
echte leidraad, je moet per project afwegen.
Wat is de vervuiling in het verleden van het
project geweest? Zit ik in een industriegebied
met zure regen? Hoe ver ga ik dan terug reini
gen? Moet we het profiel weer helemaal terug
halen of mogen er ook stukjes af zijn? We
bekijken dat met de architect, opzichter,
uitvoerder en met alle mensen erbij. Iedere
keer opnieuw. Want een andere gevel kan door
zijn lichtval best wel een andere oplossing
vragen, zodat we er anders mee om moeten
gaan.'
Knaagkever
De bonte knaagkever is ook voor Huurman een
vertrouwd fenomeen. Maar niet alleen of zelfs
niet vooral de laatste tijd. Van der Salm: 'Ik heb
nooit anders meegemaakt. Er wordt tegen
woordig gesproken in termen van een plaag,
maar we hebben niet meer last van de kever dan
vroeger, dat geloof ik niet. Door de schade die
de kever veroorzaakt, moeten we delen van een
project vernieuwen, en passen injectiemethodes
oktober 1998
