Jaarverslagen
Heemschut
23
omgetoverd in een etherisch beek-
dallandschap van broekbossen,
zeggeveenmoerasssen en bloem
rijke hooilanden. In het voor
woord wordt dit ingrijpende plan
uiteengezet. Het eerste deel
beschrijft de ontwikkeling van het
landschap en het tweede deel
bevat het catalogusgedeelte beho
rende bij de tentoonstelling. De
prachtige foto's zijn gemaakt door
Ton Broekhuis. Daarnaast bevat het
boek vele kaarten, tekeningen en
historisch fotomateriaal uit privé-
collecties.
Groningen, Regio-PRoject, 1991
96p. ISBN90.5028.089.7.
Prijs f34, 95.
IJssellinie
Bij de Walburg Pers verscheen in
de reeks Cultuurhistorische
Studies in samenwerking met de
StichtingMenno van Coehoorn
'Drijvende stuwen voor de landsver
dedigingeen geschiedenis van de
IJssellinie' onder redactie van
J.R. Beekman en C. Schilt.
Na de Tweede Wereldoorlog
raakte het Westen in de ban van
een mogelijk conflict met de
Sovjet Unie. De vanouds bekende
inundatietechnieken werden in
moderne vorm weer toegepast en
langs Waal, Rijn en IJssel treft
men nog steeds resten van deze
defensiewerken, die tussen 1950
en 1968 bestonden (De zoge
naamde plannen C en D). Ze
kwamen tot stand door internatio
nale samenwerking uit angst voor
het oostblok. De IJssellinie werd
in het diepste geheim tussen
Nijmegen en Zwolle gerealiseerd.
Drie drijvende stuwen werden
gebouwd en zouden in geval van
buitenlandse dreiging de Waal en
Nederrijn volledig afsluiten. Pas
begin jaren '90 kwam naar buiten
hoe immens en omvangrijk dit
project was. Door middel van
archiefonderzoek en eigen herin
neringen, opgetekend door direct
betrokkenen, worden deze water
staatkundige ondernemingen gere
construeerd en in beeld gebracht.
Met deze uitgave is een onbekend
en zeer recent stuk van de
Nederlandse inundatiegeschiede
nis te boek gesteld. Bovendien
werd de IJssellinie in de eerste
twee hoofdstukken in historisch
perspectief geplaatst en gewezen
op de belangrijke invloed van
Menno van Coehoorn tot ver in
onze eeuw.
Zutphen, De Walburg Pers, 1997.
208p. ISBN90.6011.991.6.
Nogmaals IJssellinie
Bij uitgeverij Waanders, verscheen
in samenwerking met de Rijks
dienst voor de Monumentenzorg
over hetzelfde onderwerp 'De
IJssellinie; 1950-1968' door E.Cde
Reijer. Vanaf de aanvang van de
bouw in 1951 tot en met het
uiteen vallen van het Oostblok,
was de IJssellinie met grote
geheimzinnigheid omgeven. De
laatste bunkers zijn inmiddels
door Defensie verkocht. En omdat
dit een onbekend onderdeel van
de vaderlandse verdedigingswer
ken is, vreest men dat de laatste
restanten ongemerkt zullen
verdwijnen. Met de uitgave van de
twee genoemde boeken wordt
deze laatste geheimzinnige
Nederlandse Waterlinie eindelijk
meer bekend en worden tevens de
vele nieuwe technieken die
werden toegepast onder de
aandacht van liefhebbers gebracht.
Ondanks dat er inmiddels veel van
de linie gesloopt is bewijzen de
vel e foto's dat er ook nog heel wat
in het landschap aan te treffen is.
Zwolle, Waanders, 1996. 210p.
ISBN90.400.9870.0. Prijsf59,95.
Infrastructuur Brabant
Eveneens verscheen bij Waanders
'Lijnen door het Brabantse Land;
200jaar Verkeers- en infrastructuur
in Noord-Brabant 17906-1996'
onder redactie vanJean-Paul
Corten; eindredactie Erik Nijhof.
Deze uitgave kwam tot stand ter
gelegenheid van het 200-jarig
bestaan van de provincie. Het
onderzoek werd onder leiding van
het PIE (Projectbureau Industrieel
Erfgoed) te Zeist verricht. De
geschiedenis van de ontsluiting
van de provincie door wegen,
kanalen, spoorwegen en vliegvel
den wordt door verschillende
auteurs belicht en de samenhang
tussen civieltechnische ontwikke
lingen en maatschappelijke veran
deringen beschreven. Het boek
bevat vele afbeeldingen en foto's
gemaakt door Paul van Galen.
Zwolle, Waanders, 1997. 176p.
ISBN90.400.9925.1. Prijsf35,-.
Nationaal Restauratie Fonds
Er is een jaar verstreken sinds de
dotatie van 275 miljoen en het
NRF kan met tevredenheid terug
kijken op het verslagjaar 1996.
De financieringsportefeuille en
het werkterrein zijn opnieuw
uitgebreid. Het Revol ving Fund
groeide in het verslagjaar aan tot
83 miljoen gulden, waarvan
11 miljoen werd aangewend voor
nieuwe restauraties. Een aantal
financieringsinstrumenten van het
Fonds is duidelijk in het 'nieuwe
Brrm (Besluit rijkssubsidiering
restauratie monumenten) - 1997'
terug te vinden. En de verwachtin
gen van de zogenaamde
Achterborg-overeenkomst tussen
de Staat en het Restauratiefonds
zijn groot. (Achterborg
overeenkomst houdt in dat het
NRF elke eigenaar van een rijks
monument een financiering voor
de totale restauratiekosten kan
aanbieden). Het NRF zal in de
komende jaren samen met de
Rijksdienst voor de Monumenten
zorg de effecten van de dotatie in
kaart brengen. Voort blijft het
NRF de komende tijd aantonen
dat 275 miljoen een mooi bedrag
is, maar dat het niet genoeg is om
de achterstanden in de
Monumentenzorg in te lopen.
Behalve het verslag van het
bestuur worden de activiteiten van
het fonds in het kort toegelicht.
Een belangrijke bijdrage uit het
Revolving Fund werd aangewend
voor de restauratie van Felix
Meritis te Amsterdam, een pand
dat nodig gerestaureerd diende
te worden, maar waarvoor de
gemeente Amsterdam niet over
voldoende middelen kon beschik
ken. In 1998 zal de restauratie, die
dan ca 7 miljoen gulden heeft
belopen, voltooid zijn.
Secretariaat: Postbus 15,3870 DA
Hoevelaken. Tel 033-25 39 439.
Fax 033-25 39 595.
Voorts is bij het NRF aan te
vragen de nieuwe brochure 'Een
nieuw leven voor uw monument;
restaureren zonder zorgen', waarin
beknopt en helder verteld wordt
waar u als ei genaar van een pand
dat u wilt restaureren op moet
letten; over subsidies, over spelre
gels, belastingen, financiering (en
totaalfinanciering) enz. Ook in de
brochure een lijst van instanties
die u met raad en daad terzijde
kunnen staan.
Natuurmonumenten
In het jaarverslag van de
Vereniging Natuurmonumenten
staan veel veldbiologische gege
vens, zoals de steenmarter die
sedert een eeuw weer voorkomt in
het natuurgebied De Wieden
(NW Overijssel). Ultimo 1996
had Natuurmonumenten haar
gebied uitgebreid met 3.999 ha,
waarmee het totale bezit nu bijna
76.000 ha is. Verworven werden
gebieden in Flevoland,
Tiengemeenten, De Poel in Zuid-
Beveland. Het ledenaantal groeide
met ca 20.000. Actiefwas
Natuurmonumenten op menig
terrein: het open IJmeer, HSL en
het Groene Hart enz.
Secretariaat: Vereniging tot Behoud
van Natuurmonumenten,
Noordeinde 60,1243JJ 's Graveland.
Hendrick de Keyser
In het verslagjaar 1996 had de
Vereniging Hendrick de Keyser
maar liefst 24 restauraties onder
handen; een besteding van
5 miljoen gulden. Trots wordt de
aankoop van het Seepaert in
Dordrecht gemeld, dat waar
schijnlijk het oudste complete
woonhuis van Nederland is en dat
in hout, gekapt tussen 1490-1493,
is opgetrokken. Eveneens werd
aangekocht een recenter, maar niet
minder interessant pand, namelijk
het woonhuis van de architect
Sybold van Ravesteyn aan de Prins
Hendriklaan te Utrecht. De platte
grond heeft de vorm van een vleugel.
Behalve het achtenzeventigste
jaarverslag van de Vereniging
bevat de uitgave een uitgebreide
beschrijving door Elisabeth van
Heiningen over de 'Onbeschaamde'
in Dordrecht, waaraan Heemschut
ruim aandacht besteed in het
komende decembernummer.
Secretariaat: Huize van Brienen,
Herengracht 284,1016 BX
Amsterdam. Tel. 020 6249755.
oktober 1997
