Heemschut NOG Persprijs
Jaap Kamerling
Naar twee VPRO-medewerkers en schrijver/journalist Nicolaas Matsier
De Heemschut NOG Persprijs is dit jaar toegekend aan de schrijver/
publicist Nicolaas Matsier en de VPRO-medewerkers Hank Onrust
en Gerrit Oorthuys.
De dit jaar gedeelde prijs werd op 28 juni in de Amstelkerk in
Amsterdam uitgereikt door de burgemeester van Amsterdam,
mr. Schelto Patijn.
36
Heemschut
augustus 1997
Matsier ontving de prijs voor zijn vorig jaar in
de Volkskrant verschenen artikel 'De kerk van
de Jordaan' over de restauratie van de
Noorderkerk in Amsterdam.
Hank Onrust en Gerrit Oorthuys ontvingen de
andere helft van de prijs voor het vorig jaar
door de VPRO uitgezonden tv-portret van de
architect van het Nieuwe Bouwen Mart Stam.
De eervolle vermelding gaat dit jaar naar de
journalist Ben Maandag voor zijn artikelenserie
over wederopbouwarchitectuur in het
Rotterdams Dagblad.
De Heemschut NOG Persprijs wordt elk jaar
uitgereikt voor de beste journalistieke produc
tie over de bescherming van cultuurmonumen
ten. De prijs wordt gesponsord door NOG
Verzekeringen, die de het prijzengeld heeft
verhoogd tot een bedrag van 10.000 gulden.
Matsier schreef een zeer fraai gestileerd artikel
over de restauratie van de Noorderkerk. Boeiend,
met veel aandacht voor details en zeer aanste
kelijk om te lezen.
Onrust en Oorthuys maakten een prachtig
gemonteerd portret van de legendarische, in
1986 overleden architect Mart Stam, mede
oprichter van de CIAM-beweging van het
Nieuwe Bouwen en gastdocent van Bauhaus.
Mart Stam bouwde destijds samen met de
architecten Brinkman en Van der Vlugt de
Van Nelle fabriek in Rotterdam, een van
de belangrijkste jonge monumenten in ons
land.
Voorzitter J.Franssen merkte in zijn welkomst
woord op, dat tegenwoordig elke zichzelf
respecterende krant, locale omroep of huis-
aan-huis blad zijn eigen historische hoekje of
monumentenrubriek heeft. De Heemschut
Persprijs werd in 1986 bij het 75-jarig bestaan
van de Bond ingesteld om het schrijven over
monumenten te stimuleren. Welnu het is niet
aanmatigend om te zeggen, dat de instelling
van de prijs inderdaad heel stimulerend heeft
gewerkt.
Nicolaas Matsier deelt de prijs met het VPRO-duo.
Elke krant z'n monumentenrubriek
Franssen wees er ook op, dat Heemschut met de
bekroning van artikelen over onder meer de
architect van het Nieuwe Bouwen Mart Stam
en een serie over wederopbouwarchitectuur wil
aangeven, dat Heemschut niet alleen voor de
bescherming van onomstreden klassieke monu
menten staat. Een stad als Rotterdam moet het
vooral hebben van zijn jonge monumenten en
dient daar zuinig mee om te springen. Ook vond
hij, dat de merkwaardige arbitraire leeftijdsgrens
voor monumenten van 50 jaar nu maar eens
moet worden afgeschaft. Heemschut vecht voor
het behoud van stads-, dorps- en landschaps-
schoon ongeacht de leeftijd ervan. De keuze
van de jury wilde dat nog eens duidelijk maken.
Max van Rooy, voorzitter van de jury, consta
teerde in het juryverslag, dat het gemiddelde
niveau van de inzendingen, zowel stilistisch als
qua inhoud en vorm stijgt.
Veel inzendingen hadden het industrieel
erfgoed als onderwerp. De jury vond sommige
ervan in het Jaar van het Industrieel Erfgoed
wel wat obligaat. Enkele media als Teleac en
Het Parool gaven er echter blijk van, dat het
onderwerp hen echt aan het hart gaat. Teleac
ging ook in 1997 gewoon door met zijn serie,
evenals het Parool, dat zijn foto-serie
uitbreidde naar kantoren.
Gerrit Oorthuys en Hank Onrust van de VPRO
bekijken de oorkonde bij de prijs, die zij zojuist
ontvingen uit handen van burgemeester Patijn.
Foto's Bram den Hollander.
Burgemeester Patijn vond de plaats van uitrei
king, de Amstelkerk een goede keuze. Deze
fraai gerestaureerde kerk is een voorbeeld van
herbestemming en multifunctioneel gebruik.
Er wordt kantoor gehouden (door Stadsherstel),
gemusiceerd en zelfs vinden er nog kerkdien
sten plaats.
Patijn vond de bekroning van een artikel over
de Noorderkerk heel treffend. Hij herinnerde
eraan, dat de gereformeerde bonders, die hier
kerken, voor een belangrijk deel zelf de restau
ratie financieren. Zij vormen nog steeds een
echte Gideonsbende met grote offerbereidheid.
Nicolaas Matsier herinnerde in zijn dankwoord
aan de plannen van zo'n 2 5 jaar geleden om de
omgeving van de kerk, de Jordaan, af te breken.
Als dat gebeurd was had de kerk heel vreemd
tussen de nieuwbouw gestaan. Het onheil is
maar ternauwernood gekeerd destijds. Maar
dat er nog steeds gekke dingen gebeuren
bewijst de bouw van het Kolkcomplex vlakbij
het Korenmetershuisje van Heemschut.
Alertheid bij de monumentenbeschermers blijft
dus geboden.
Prof. Wiek Röling ging tenslotte in een slottoe
spraak in op de bijzondere betekenis van de
Functionalisten voor de geschiedenis van de
bouwkunst en het architectonisch erfgoed van
Nederland. Gelukkig groeit de waardering
voor architecten als Duiker, Stam, en Rietveld.
Met zijn keuze wilde de jury nog eens het
belang van het Nieuwe Bouwen voor het cultu-
