De rijkdom van het Limburgse land:
niet alleen een zegen
Frank Hovens
'Wie sjoan ós Limburg is', daarvan legt menig troubadour getuige- Tot zo'n honderd jaar geleden was de relatie
nis af. En terecht, het Limburgs landschap is het meest bijzondere van de bewoners met hun omgeving kieinscha-
en gevarieerde van Nederland. Rivier- en beekdallandschappen, bestaansmogelijkheden werden door de
veen, bos en heide, zand- en lössgronden, het is er allemaal, en in natuurlijke omstandigheden gedicteerd, maar
de meest reliëfrijke schakering. Het landschap is, naast de taal en anderzijds werd de inrichting van het landschap
de geschiedenis, een belangrijke bouwsteen voor het proces van vormgegeven De laatste eeuw zijn de ontwik-
culturele zelfbewustwording in Limburg. Na de geslaagde herstruc- kelingen in een stroomversnelling geraakt en
turering sinds de mijnsluitingen blaakt de provincie van zelfver- de 'mensehJke maat'te boven gesaan-
trouwen. Ze ziet zich niet langer als een uithoek in Nederland, GrootschaligedeifstofVinning, opkomende
maar beschouwt zichzelf als een knooppunt in Europa. industrialisering, mechanisatie en rationalisatie
Heemschut
augustus 1997
i i Üg en in onze ogen harmonieus van aard. De
.7, voortdurend doch geleidelijk door mensenhand
van de landbouw, stedelijke groei, toenemende
mobiliteit, intensivering van de consumptie en
lijk ingrijpen in een rijke en gevarieerde natuur. een groeiende behoefte aan infrastructurele
Zo'n 7000 jaar geleden vestigden de uit de voorzieningen, het zijn alle met elkaar verwe-
Donaustreken afkomstige Bandkeramiekers hun ven factoren die steeds meer vergden van het
nederzettingen langs de oevers van de Maas en 'oude' landschap. De druk nam de afgelopen
Geleenbeek. Zij waren de eerste boeren van decennia op exponentiële wijze toe, en het eind
ons land en maakten gebruik van de lössgron- is nog niet in zicht. Het enige positieve is dat
den die tijdens en na de laatste ijstijd tegen de met deze toenemende druk - een duidelijke
hellingen waren afgezet. Zuid-Limburg is sedert bedreiging - ook het bewustzijn van natuur
de komst van de Bandkeramiekers bewoond lijke, ecologische en cultuurlandschappelijke
geweest. De armere zandgronden van Midden- waarden toeneemt,
en Noord-Limburg werden later gecultiveerd.
Zoeken naar evenwicht
Reliëfrijk graslandgebied met veel kleine begroeiingen. In de landinrichting worden nog Het meest kenmerkende van het hedendaags
graftbeplanting en hagen toegevoegd. beleid is dat men voortdurend op zoek is naar
De aantrekkelijkheid van de leefomgeving is
een van Limburgs belangrijkste 'pull-factoren',
maar wellicht ook de meest kwetsbare. In ieder
geval kan er van de vanzelfsprekendheid
waarmee de schoonheid van de provincie in
vroeger tijden werd bezongen, vandaag de dag
geen sprake meer zijn.
7000 jaar bewoningsgeschiedenis
Het landschap van Limburg zoals we het nu
kennen is het resultaat van eeuwenlang mense-
